Si ta lexosh një lajm mbrapsht?

 

Hamdi Nuhiju

Rregulli kryesor i leximit mbrapsht të një lajmi është që ta lexosh si të konvenon ty, jo si është në realitet. Fillo me keqkuptime, nxiti keqkuptimet, futu në paragjykime. Rruga më e lehtë për ta arritur këtë gjë është ta lexosh vetëm titullin e një lajmi. A e di pse? Sepse gazetari në anën tjetër të monitorit e di saktë qëllimin tënd në lidhje me lajmin që ai e prodhon. Prandaj edhe e bënë të pamundurën që qysh në titull të lajmit ti ta marrësh vetëm atë që të konvenon.

Lexo me nënkuptime! Zhvendosi argumentet e lajmit, përzieji paragrafët. Krijo një lëmsh të tillë që vetëm ajo që ty të konvenon të qëndroje në spikame.

A u shpallë aksidentalisht i vdekur aktori  madh Mirush Kabashi? Nga gazetari? Nga mediumi? Nga leximi mbrapsht i lajmit? Apo nga të gjithë bashkë? Nëse lajmin do ta lexonim drejt, Mirush Kabashi do të ishte gjallë edhe në ditën e shpalljes së vdekjes së tij. Por ti e keqkuptove. U kënaqe duke e keqkuptuar, e lexove mbrapsht.

A u shpallë aksidentalisht i vdekur dijetari i madh Jusuf Kardavi? Tash i ka afër 100 vjet, edhe është i fort si një mal. Por nëse do ta shohësh të vdekur Jusuf Kardavin dhe qëllimi yt është sensacioni, ti në momentet kur ai është në spital, në gjendje kritike me shëndetin, para kohe do ta shpallësh të vdekur. Si lexues, kur e sheh titullin dhe brendinë e lajmit e lexon mbrapshtë, e kupton se shpirti dhe mendja jote e dëshiron të vdekur Jusuf Kardavin. E krijon fantazinë, narracionin dhe me vrap shtyp butonat e androidit ose iphone dhe çurravitesh në rrjetet sociale. E kam dashur fort Mirush Kabashin! Po, me pas dashur fort nuk e kishe shpallur të vdekur.

Pësoi aksident trafiku deputeti i Vetëvendosjes, Mefail Bajcinovci. Dhe fillojnë nënkuptimet, pyetjet, keqkuptimet, zhvendosjet e argumenteve. Thanë se ishte fat në fatkeqësi se ka pasur veturën të tillë si e ka pasur, se ka mundur që ta pësoje me jetë. Pas këtij lajmi dëgjuam pyetjet e këtij lloji: kush dëshiroi që ta likuidoje këtë deputet në këtë mënyrë? Mirëpo lajmi ishte ndryshe. Deputeti pësoi aksident, nuk u lëndua, pati vetëm dëme materiale. Kaq. Prapë aktiviteti i tij politik ka vazhduar edhe pas atij aksidenti si dhe me siguri se një grupi të caktuar të interesit nuk i pëlqejnë përsëri mendimet dhe idetë e tij.

Hoxha Jakup Asipi para disa viteve vdiq në një aksident trafiku. Leximi i lajmit mbrapshtë: i kanë bërë dredhi në makinë dhe në këtë mënyrë kanë shkaktuar aksidentin që ka pasur si rezultat vdekjen e tij.

Leximi i lajmit mbrapshtë kërkon një mendje djallëzore! Mendja djallëzore nuk duhet të jetë e pa ushtruar dhe zhvilluar. Nëse mendja kthehet në binaret e duhura, nuk do të shpallej i vdekur asnjë njeri që është i gjallë.

Porse mendja e djallëzuar në rrolin e avokatit duhet të ekzistoje tek grupet e gazetarëve, profesionistëve medial, punonjësve në departamentet marrëdhënie me publikun, përpiluesve të strategjive politike.

Një mendje e padjallëzuar është e filtruar dhe e çliruar nga skenarët. Nuk ngacmon dhe nuk krijon skenarë paraprake. Është mendje e pastër si loti!

Ti që e lexove këtë tekst, mos e lexo shkrimin mbrapsht! Krijo ekuilibrin midis interesit të përgjithshëm, atij personal dhe në fund vendos, do ta shpallim të vdekur autorin e këtij teksti, apo këtë gjë do t`ia lëmë në dorë CAKTIMIT.

 

 

Përse martohet gruaja, përgjigjet Koeljo

 Hamdi Nuhiju

“Zahiri” është njëra prej veprave më të bukura që kam lexuar nga Pauelo Koeljo. E di se një pjesë e juaj nuk pajtohet me mua. Dikush pëlqen “Dorëshkrimet nga Akra”, tjetri ‘Alefin’, tjetri “11 minuta”, tjetri ‘Veronika vendosi të vdes’, tjetri ‘Alkimisti’, tjetri ‘Spiunja’, tjetri ‘ Ditari i një magjistari’, e kështu me radhë. Apo ndoshta nuk keni lexuar asnjërin?

Dikush njëherë më pyeti, pse romanet e Koeljos dhe librat tjera nga letërsia po edhe të drejtimeve tjera i blen në gjuhën maqedonase? Iu përgjigja: për shkak të çmimit. Po, është e vërtetë! Kush ia mundëson studentit leximin e romaneve dhe librave të ndryshme interesante me çmime të tilla që sillen prej 3 euro deri në 6 euro maksimum? Për shembull, Haruki Murakami në gjuhën shqipe blihet me një çmim prej afër 10 euro më e lira, ndërsa në gjuhën maqedonase 3 euro më e lira.

Për atë që në këtë moment është duke u matur për të më drejtuar disa sharje kreative kam një pyetje: Ku dallon Pauelo Koeljo në gjuhën shqipe nga ai në gjuhën maqedonase? Është i njëjti. Me nuanca dallim në mjeshtëritë e përkthimit. Të lexosh në shqip, në anglisht dhe në maqedonisht ndoshta edhe mund të pasurohesh më shumë. Por buxhetin kur e ke të kufizuar, midis tre versioneve është më mirë ta blesh më të lirin sesa të dorëzohesh. Tashmë hapa një dritare për të cilën duhet diskutuar sinqerisht të gjitha institucionet shqiptare: sa bëjnë ata për ta ofruar librin tek lexuesi me çmime të arritshme për buxhetin e një studenti? Deri më sot nuk kam parë se është bërë diçka në këtë drejtim.

Por të kthehemi te Koeljo, konkretisht te “Zahiri”, më konkretisht te çështja “Përse martohet gruaja?”

-Për seksin? Jo, përgjigjet Koeljo në romanin e tij “Zahiri”. Nuk e ka frikë si opsion, nuk e paragjykon seksin e as procesin e riprodhimit dhe arritjes së kënaqësisë.

-Për ushqimin. Konkretisht për procesin e ushqimit. Më konkretisht për procesin e konsumimit të ushqimit. Më konkretisht për procesin e konsumimit të ushqimit nga burri, përgjigjet Koeljo dhe duket sikur është në vijë të vrazhdë dhe të kundërt me idetë e feminizmit.

Feminizmi dhe Koeljo nuk janë të ndarë nga njëri-tjetri, ata janë një trup. Tentimi për ndarje është i qëllimshëm, mesazhi i romanit të tij nuk është ky.

Keni parë dhe dëgjuar shpesh për kënaqësinë e gruas në përgatitjen e ushqimit. Këtë gjë mund ta shohim dhe përjetojmë zakonisht gjatë festave të ndryshme. Sa i kushtojnë rëndësi gratë procesit të përgatitjes se bakllavasë? Po të kishte ngelur në duart e burrave ky ritual, jam i bindur se të gjitha festat do të na kalonin të zbehta, pa bakllava brenda.

Shumë gra e përmendin nën zë dhe me zë faktin “Ti jeton nga duart e mia”. Gruaja kënaqet kur e sheh burrin duke u ushqyer. Ajo frikësohet nga ideja e mospasjes ose varfërisë, sqaron Koeljo.

“Zahiri” është një vepër monumentale, i rëndësishëm si mëlmesa që gruaja ia hedh gjellëve më të mira.

 

Mos ngacmo o mut

 

Hamdi Nuhiju

Slogani “Mos ngacmo o mut” është slogani më ngacmues dhe kreativ që nxjerr në shesh të bërat e të pathënat e një pjese dërmuese të meshkujve që gjithmonë nëpër labirinte kërkojnë botën e ngacmimit. Këtë slogan patëm rastin ta shohim në protestën e feministëve në Mitrovicë. Ndërsa këtë realitet, ngacmim, nuk e shohim vetëm në Mitrovicën tonë të ndarë e të përvuajtur, por edhe në Kumanovën heroike, në shkolla të mesme e fillore si dhe në çdo cep të shqiptarisë. Më thoni një moment shkollor në të cilin nuk jeni përball me një problem të këtillë? Mjafton ta lexojmë kronikën e zezë të çdo vendi në Ballkan dhe do ta kuptojmë këtë realitet.

Kjo gjetje kreative e feministëve të Mitrovicës kategorinë e këtillë të meshkujve, por edhe femrave, pasi që edhe nga femrat ka ngacmues, e bën që të struken prapa tastierës, të skuqen, të zgërdhihen, ndoshta edhe të shajnë e ofendojnë. Ajo që më ra në sy në protestën e feministëve të Mitrovicës ishte pjesëmarrja e politikanëve dhe politikaneve si dhe rrëfimet e panumërta për ngacmime seksuale në politikë.

Si shoqëri duhet ta themi hapur dhe pa doreza këtë problem i cili është në rritje e sipër. Kemi dëgjuar dhe dimë për profesor dhe arsimtar shqiptar ngacmues seksual. Edhe pse një gjë e këtillë është e njohur dhe e ditur thuajse nga të gjithë, ata profesor dhe arsimtar përsëri vazhdojnë të japin mësim si dhe t`i “edukojnë” gjeneratat e ardhshme duke kërkuar momentin e përshtatshëm toksik për të vazhduar me ngacmimet e tyre seksuale.

Vlimi i këtillë seksual dhe pandëshkueshmëria e këtij vlimi seksual nëpër shkolla dhe institucione publike, i bënë shoqëritë tona të varura nga vullneti i më të fortit si dhe i le derën hapur devijimeve të cilat kanë pasoja të mëdha për të ardhmen.

Në medie lexuam edhe për ngacmime seksuale nga një fallxhor që është paraqitur si hoxhë. Po në rrethet e brendshme, dimë plot raste të cilat nuk denoncohen e që kanë të bëjnë me këtë problematik.

Duhet hapur të denoncohen të gjithë, të mos kihet mëshirë për ngacmuesit seksual qofshin në institucionet shkollore, politike ose fetare. Në këtë pikë asnjë institucion nuk është imun!

Nëse flet hapur dhe denoncon rastet e këtilla, nuk nënkupton shtimin e pasigurisë në shoqëri, porse i mundëson organeve të rendit dhe hetuesisë për të kryer detyrat e tyre. Edhe nëse nuk beson në organet e rendit dhe hetuesisë, së paku prindërit i përgatit me informacione dhe zgjon tek to sistemin mbrojtës familjar.

‘Mos ngacmo o mut’, sepse edhe ti në familjen tënde ke gjininë më të bukur të cilën nuk dëshiron që askush ta ngacmojë. Mos provoko gjëra për të cilat nuk ke dëshirë të provokohesh dhe mos privo njerëzit nga e drejta për të qenë të lirë në ambientet publike, pa pasur nevojë për frikë. Paramendoji momentet kur ti në kohën kur ishe i fuqishëm nuk ke lënë vajzë ose grua rrugës pa ngacmuar dhe në momente të caktuara e kupton se vajza e gruaja jote ngacmohet nga të tjerët?

Përveç ngritjes së zërit dhe vetëdijes përmes protestave të këtilla të cilat në mënyrë të plotë kanë përkrahjen time, ne si shoqëri kemi nevojë që në shkollat tona t`i fusim dy lëndë edukative e që i mësojnë të rinjtë dhe të rejat të janë të kujdesshëm.

Është bërë e domosdoshme futja e lëndës së edukatës fetare, por edhe edukatës seksuale në të gjitha shkollat tona. Nuk mund që të frenojmë këtë fenomen pa marr masat e duhura institucionale.

 

Ora policore a po na fut në zonën e rehatisë?

 Hamdi Nuhiju

Po bëhen gati dy vite prej kur trupi, shpirti dhe mendja jonë si njerëz është mësuar me regjimin e orës policore. T`i vendosësh në një periudhë kaq të gjatë kohore një shoqërie orë policore është një normë autoritatiste e cila ia heq qenien e guximit dhe gjallërisë njeriut, ndërsa e lejon Tjetrin të përdor dhe keqpërdorë parimet e demokracisë edhe mbi privatësinë.

Në të kaluarën, por edhe në të ardhmen do të vleje e njëjta,  ka qenë dhe është e qartë se dyzet ditë ose net janë të mjaftueshme për një shoqëri që të fitoje disiplinën e nevojshme, po aq kohë është e mjaftueshme për t`i thënë një sëmundje lamtumirë. Është e çuditshme se si arsyetohej ora policore në fillet e saj të paraqitjes së pandemisë Kovid 19, dhe se si sot vazhdohet me të njëjtat arsyetime, sikur të mos ekzistonin vaksinat dhe sikur i tërë faji të ishte te ky armik i padukshëm që po merr jetën e miliona njerëzve.

Është e habitshme të ekzistoj dhe të zgjat ora policore në kohën kur ekzistojnë lloje të ndryshme të vaksinave. Sikur autoritetet e shteteve duan t`i përdorin këto norma autoritatiste për të krijuar një sistem ose rend të ri. Ora policore u shndërrua në mjet lufte, jo ndaj të tjerëve, por ndaj shoqërive tona me qëllim realizimin e agjendave dhe qëllimeve të caktuara.

Njeriu duhet ta pyes veten se sa është e rrezikshme jeta në kushte të një ore policore? Përveç bezdisë dhe mungesës së lëvizjes që mund të krijonte ç’rregullime psikologjike, tendenca ose rreziku për t`u futur në zonën e rehatisë është tejet i lartë. Kur je i mbyllur dhe të tjerët janë të mbyllur, gjithçka varet nga pres konferenca e bezdisshme e ministrave të shëndetësisë, ti harron sensin e garës dhe vlerave që duhet t`i krijosh si individ po edhe si shoqëri.

Zona e rehatisë ose zona e vdekjes, është zona ku njeriu kënaqet me statusin aktual, duke mos bërë as tentimin minimal për të ecur një hap para. Kjo zonë është logjikë e të varfrit që është mësuar të pres ndihma nga të tjerët, ndërsa akuzon të gjithë të tjerët për statusin e tij dhe nuk bën asnjë hap për t`u pavarësuar.

Zona e rehatisë ushqehet nga ora policore njëjtë siç ushqehen të gjitha sferat e obezitetit duke e shndërruar njeriun më aktiv në pasiv.

Pejgamberi Muhamed alejhi selam na ka urdhëruar duke thënë: “ Muslimani nuk guxon që t`i ketë dy ditë të njëjta”. Ndërsa shoqërisë tonë i ka ngelur ora në vitin 2019. Ne kemi dy vite të njëjta, pa ndryshuar asgjë nga jeta jonë. Ne kemi dy vite që jemi futur në zonën e vdekjes me fajin e autoriteteve që duan të na fusin në zonën e vdekjes.

Pse autoritetet shtetërore duan një shoqëri të vënë në gjumin e zonës së rehatisë? Sepse më lehtë mund që të kontrollohen, të përçahen dhe të sundohen.

Zona e rehatisë nuk prodhon revolucione intelektuale e shoqërore as në aspektin kombëtar, po as në aspektin fetar. Zona e rehatisë i mbyllë individët dhe shoqëritë !

Ajo që ne duhet të ndërgjegjësohemi është që përmes frikës së futjes në zonën e rehatisë, ta shfrytëzojmë kohën në maksimum në përgatitje profesionale dhe personale që një ditë kur Tjetri të mos e përdorë orën policore si mjet luftarak, të jemi të gatshëm për tregun e punës.

Nuk ka asnjë dyshim se njeriu që punon dhe që nuk rri në zonën e rehatisë është njeri i gjallë.

A u futëm vet në kurthin e feministëve të Mitrovicës?

 Mr. Hamdi Nuhiju

 

Qysh na futën në kurth aksioni i feministëve të Mitrovicës. Shumë metafora në protestën e tyre, ndërsa kapja-zëri ishte vetëm te një element si shenjtëri-virgjiniteti. Si shoqëri nëse jemi aq e turpshme saqë edhe në letërnjoftime në vend që të na shkruaj seksi për përcaktimin tonë biologjik, na shkruan gjinia, do të duhej të na interesonin sloganet tjera të protestës së aksionit simbolik të feministëve. Për shembull ngacmimit seksual në punë. Pse shoqëria dhe hoxha është pa zë në këtë temë, apo ndoshta nuk mund të flas se në radhët e xhamive ka plot ngacmues seksual në punë të cilët kur vendosin për të vënë marrëdhënie martesore me dikë si kusht bazë e vënë virgjinitetin?

Virgjiniteti si është edhe si kuptohet nga shoqëria ka dallim. Aksidentalisht një vajzë adoleshente me biçikletë duke mos u ruajtur mjaftueshëm në aspektin biologjik e humb virgjërinë. Çka ndodh me fatin e saj? Ajo gjatë jetës së saj deri në momentin e përgatitjes për martesë nuk ka pasur kontakt me asnjë mashkull dhe është aq shumë e edukuar saqë shumë familje do t`ia kishin zili për ta pasur në gjirin e tyre. Ky aksident i cili nuk mund të shpjegohet, ose më mirë thënë nuk mund të faktohet në momentin e martesës mund që t`ia prish fatin e jetës dhe këtë person ta lë rrugëve dhe ta etiketoje si e përdalë.

Ndaluni pak dhe analizoni rrugët dhe lagjet tuaja, duke nisur prej familjeve. Sa vajza të moshës 40 vjeçare kanë ngelur pa martuar ose nuk duan të martohen pikërisht për shkak të stigmatizimeve të këtilla? Ndoshta asnjëherë në jetë nuk kanë pasur kontakt me ndonjë mashkull, por kur shohin qasjen dhe mënyrën e sjelljes së shoqërisë ndaj tyre, heqin dorë nga dëshira për t`u martuar.

Mendoni dhe logjikoni pak për të ardhmen e fëmijëve tuaj se në çfarë ambienti po i rrisim? I edukon, i mëson për jetën, i shkollon, i përgatit për tregun e punës, në punë ngacmohet seksualisht nga dikush të cilin e sheh në xhami ose kishë dhe ka mbrojtje nga hoxha ose prifti. Nesër vajza stigmatizohet, ndërsa ngacmuesi seksual vazhdon me gjahun e tij të rehatshëm.

A duhet që të dëgjohet zëri i vajzave, kërkesat e tyre, natyra e tyre si dhe ata të flasin vet për rrolin e tyre në shoqëri? Pse ka nevojë që meshkujt gjithmonë kur ata bëjnë aksione simbolike t`i stigmatizojnë dhe t`i paragjykojnë deri në nivelin e nxjerrjes prej njerëzillëkut?

Nuk ka dyshim se virgjiniteti si koncept edukativ dhe moral është i shenjtë dhe të rinjtë dhe të rejat duhet që të edukohen dhe mësohen për ta ruajtur dhe mbrojtur si vlerë, por jo deri në nivelin e keqpërdorimit në emër të saj.

Shpesh herë dëgjojmë për vdekje të burrave të rinj në moshë dhe ngeljen e grave të reja me fëmijë ose pa fëmijë. Shoqëria jonë në aspektin moral, kombëtar dhe fetar si duhet t`i trajtoj këto raste? T`i lë në mëshirën e fatit që vet të luftojnë me jetën, apo t`i orientoj drejt një ombrelle të sigurt familjare e cila nuk do të lejonte që vajza shqiptare të përfundonin në prehrin e maqedonasve dhe serbëve?

Keni dëgjuar për martesat e përziera midis shqiptarëve dhe maqedonasve e serbëve? Ka shumë raste dhe rrëfime rrëqethëse. Faji për gjendjen e këtillë ekziston tek të gjithë ne, duke nisur nga hoxha në xhami dhe prifti në kishë. Ekzistojnë dy shtete shqiptare në Ballkan dhe përsëri vajzat shqiptare të Shqipërisë nuk mund të gjejnë një burrë shqiptarë për t`u martuar, por shkojnë e shiten për maqedonasit e serbët.

Logjika politike duhet të ndryshoj. Nëse shpërthimin femëror në Mitrovicë po e minimizojmë me kauzën e virgjinitetit, idenë për qasjen tonë ndaj këtyre temave duhet ta maksimalizojmë deri në nivelin e trajtimit të drejt e të gjitha problemeve që po piketohen ndër vite nga motrat tona.

 

Edhe nga Maqedonia po të themi: Rama Ik

 Hamdi Nuhiju

Të dielën në Shqipëri mbahen zgjedhjet parlamentare ku favorit kryesor është opozita shqiptare në krye me Lulzim Bashën, ndërsa në të gjitha sondazhet kryeministri në ikje Edi Rama duket se është në disavantazh. Përveç gjërave që i ka bërë dhe nuk i ka bërë për shqiptarët e Shqipërisë, Edi Rama e për të cilat duhet të jap llogari, ekziston edhe një raport tjetër që ai detyrohet me kushtetutën e Republikës së Shqipërisë të përgjigjet në pyetjen: Çfarë bëri për shqiptarët e Maqedonisë?

Shkurtimisht po përmendim disa gjëra ku duhej ndërhyrja e kryeministrit shqiptar.

Gjatë qeverisjes së kryeministrit shqiptar Edi Rama, ndodhën shumë gjëra në Maqedoninë e Veriut e që ishin në dëm të shqiptarëve, si për shembull rasti “Monstra”. Në asnjë moment nuk është ndjerë prezenca ose presioni i shtetit shqiptar në krye me kryeministrin Edi Rama për t`i detyruar autoritetet e Maqedonisë për t`i lëvizur gjërat para.

Qindra tekste fyese dhe denigruese shkollore ndaj shqiptarëve të Maqedonisë së Veriut dhe asnjë reagim nga kryeministri i mbarë shqiptarëve, por si duket vetëm i grigjës së tij, Edi Rama.

Shqiptarët e pambrojtur në vitin 2015, nuk gjetën as përkrahjen morale po as politike nga kryeministri Edi Rama.

Qindra shtetas shqiptarë të Shqipërisë në nivel mujor trajtohen në mënyrë jo njerëzore nga ana e autoriteteve maqedonase në kufi, duke i ndarë prej turmave dhe duke i kontrolluar në mënyrë speciale, Edi Rama i ka futur veshët në lesh, as që dëshironte të dëgjonte për hallet dhe brengat e tyre.

Shqiptarët e Maqedonisë së Veriut nuk përfituan as edhe një vaksinë të vetme nga shteti shqiptar si donacion që mund të drejtohej në ndonjë komunë ose institucion enkas për vaksinimin e tyre.

Katastrofa humanitare pas vërshimeve që goditën Hasanbegun dhe Haracinën, shteti shqiptar dhe Edi Rama as që nxorën një fjalë goje për t`i shprehur ngushëllime familjarëve të viktimave të humbura, e të mos flasim për t`i dal në ndihmë me mjetet e ushtrisë shqiptare si dhe shtetit shqiptar.

Edi Rama kryeministër dhe shqiptarët e Maqedonisë së Veriut në vend që falas të pajisen me shtetësinë dhe pasaportën shqiptare, ata nën dorë, duke korruptuar autoritetet shqiptare japin pasaporta me çmime deri në 10.000 euro. Sa për informacion, 5.000 euro nën dorë kushtonin pasaportat bullgare për maqedonasit që dëshironin të pajiseshin me to, si dhe pasaporta bullgare është pasaportë me kompetenca shumë më të mëdha sesa pasaporta shqiptare, pasi që Bullgaria është edhe pjesë e Bashkimit Evropian.

Republika e Turqisë me mijëra student nga Maqedonia e Veriut i shkollon falas në të gjitha nivelet, bachelor, master dhe doktoraturë, ndërsa Republika e Shqipërisë në krye me kryeministrin Edi Rama asnjë student shqiptarë të varfër nuk e ka shkolluar.

Rama Ik dhe mos u kthe më! Kur ti nuk ishe me ne në momentet më të vështira, por as në momentet e mira, nuk na duhesh as ne, por nuk i duhesh as Shqipërisë.

Shqipërisë i duhet një kryeministër i cili përveç që do të kujdeset për banorët e saj brenda territorit, ai duhet të kujdeset dhe të jetë baba edhe për shqiptarët që kanë ngelur jashtë kufijve zyrtar të Shqipërisë.

 

A duhet të krenohemi me numrin e madh të mërgatës?

 

Hamdi Nuhiju

Në Republikën e Maqedonisë Veriore ka nisur procesi i regjistrimit të popullsisë, njëra prej ngjarjeve më të rëndësishme në këtë shtet, qysh prej pavarësimit të saj në vitin 1991. Në këtë proces janë të përfshirë të gjitha subjektet politike shqiptare e maqedonase, organizatat religjioze, krerë shtetesh e organizatash jo qeveritare. VMRO-DPMNE-ja opozitare ka lënë shtegun hapur duke mbledhur nënshkrime nëpër sheshe për të bojkotuar regjistrimin e popullsisë.  Theksi i VMRO-DPMNE-së në lidhje me bojkotimin e regjistrimit të popullsisë po vihet te falsifikimi. Sipas tyre po përgatitet një falsifikim masiv që do të jetë në dëm të maqedonasve e në dobi të shqiptarëve.

Disa herë si në kor krerët e shtetit e kanë përmendur formulën se regjistrimi i popullsisë është një operacion statistikor i cili nuk ka asgjë të përbashkët me politikën. Por, edhe lexuesi fillestar i ngjarjeve politike e di se mbi numra është ndërtuar multikulturalizmi në këtë shtet si dhe të drejtat e obligimet qytetare. Është e habitshme, por numrat dhe përqindja në Maqedoninë e Veriut tregon se sa mund të përfitosh prej buxhetit të shtetit. Disa herë, akademikët shqiptar në këtë shtet, si Izet Zeqiri, Abdylmenaf Bexheti etj, kanë publikuar të dhëna dhe informacione ku tregojnë për disproporcionin në shpërndarjen e drejtë të buxhetit, si dhe të dhëna për mbushjen e buxhetit nga remitencat që kryesisht vijnë prej mërgatës shqiptare.

Regjistrimi i popullsisë sipas definicionit as në shtetet etnikisht të pastra nuk mund të jetë operacion statistikor. Po një operacion që do t`i ndihmonte institucioneve të shtetit të ndërtonin politika dhe strategji zhvillimore për të ardhmen. Përmes regjistrimit të popullsisë kuptojmë se sa jemi dhe ku jemi të shpërndarë, si dhe në këtë mënyrë edhe i kuptojmë emergjencat të cilat duhet të na shqetësojnë.

Sikur regjistrimi i popullsisë të ishte operacion vetëm statistikor, VMRO-DPMNE-ja opozitare nuk kishte nevojë të shqetësohej për falsifikimin e mundshëm dhe as që kishte nevojë të përmendte favoret dhe disfavoret e mundshme që do të dilnin prej saj.

Megjithatë, mërgata shqiptare ka nisur të mobilizohet. Kryeministri më i votuar shqiptar në Republikën e Kosovës, Albin Kurti ka bërë thirrje drejt mërgatës shqiptare për t`u regjistruar, duke e quajtur këtë operacion si tejet të rëndësishëm për gjenezën tonë kombëtare.

Në medie është raportuar disa herë për probleme me të cilat po përballet mërgata jonë në lidhje me regjistrimin i cili po bëhet në faqen e hapur për këtë qëllim. Data e fundit e regjistrimit të mërgatës është 21 prill i vitit 2021. Ndërsa regjistrimi i popullsisë në Maqedoninë e Veriut, brenda territorit të saj, nis nga 1 prilli dhe përfundon me 21 prill të vitit 2021.

Për të mënjanuar pengesat dhe dal në ndihmë mërgatës shqiptare, Albin Kurti dhe Lëvizja Vetëvendosje kanë vënë në dispozicion qendrat e saj në diasporë. Jo vetëm ai, por edhe subjektet politike shqiptare si dhe organizatat religjioze janë vënë në dispozicion për t`i ndihmuar mërgatës tonë që të tejkalojnë problemet teknike dhe të kryejnë procesin e regjistrimit.

Ajo që po bie në sy kohëve të fundit është një lloj krenarie e numrit të madh të mërgatës e cila deri në këto momente është regjistruar. Individ dhe grupe të caktuara po krenohen se thirrja drejtuar mërgatës shqiptare për t`u regjistruar po shkon në vendin e duhur dhe gjërat janë duke ecur ashtu si duhet.

Ajo ku unë dhe këto grupe duhet ta vemi theksin në lidhje me këtë temë është pyetja: a duhet të krenohemi me numrin e madh të mërgatës? Kush i detyroi ato njerëz të ikin nga Maqedonia? Maqedonasit, lufta, apo paaftësia e pushtetarëve tanë për të zgjidhur problemet esenciale të shqiptarëve?

Dhe pyetja tjetër e cila është ende më e rëndësishme se e para, a e ndali pandemia Kovid 19 zbrazjen e mëtutjeshme të lagjeve, fshatrave, komunave e qyteteve shqiptare?

 

 

“ Жените” од дневен билтен

 

Хамди Нухију

Дневниот билтен на Република Северна Македонија која што е презентирана преку Министерството за Внатрешни Работи е главниот извор на Црната Хроника. Но не само на Црната Хроника туку и дел од дневните разговори дома, во училиште, во кафулиња, во работа, во автобус, и така натаму. Во дневниот билтен се презентираат настаните на денот кои што се случувале ширум земјава и со кои се занимавала македонската полиција. Таму можеме да најдеме различни прекршочни дела, но и постојат многу сомневања дека дел од дневните настани кои што се случуваат во Република Северна Македонија се прикриваат.

Во дневниот билтен се презентираат различни судири со и без човечка оштета, тепања, уценувања, крадење, трговија со оружје и дрога, различни мали деликвенции во училиштата, но може да констатираме дека и има различни намерни уметнувања и произведување на говор на омраза, и прикажување на “ послабиот “ во многу лоша слика. Кога сме кај “ послабиот “, дневниот билтен како извор, и Црната Хроника како промотор за жал честопати ја угнетува жената, девојката, мајката, бабата, ќерката во слика која што не и доликува.

Многу е интересно да се разбере начинот на кој се прикажуваат жените во медиумите. Ова тема е истражувана од многу теоритичари и теоритичарки.

 Лора Малви, една од главните теоритичарки на феминизмот и  на теоријата “Male Gaze” во есејот со наслов Визуелно задоволство и наративен филм, меѓу другото пишува:

Жената во патриаркалната култура е поставена како означување на другиот од мажот, врзана на симболичен начин во форма каде што мажот може да уживува во неговата фантазија и опсесија, каде што сликата на жената е врзано со своето место како носител на значење а не како креатор на значење. (Женске Студије бр.8/9 )

Во еден друг дел од истиот есеј, Лора Малви, за жената пишува дека во еден свет што е нерамноправен, задоволството во гледање е поставено како проекција на фантазија на машки поглед кон женската фигура. Малви се согласува со констатацијата дека жената прикажана во еротска форма причинува гледаност.

Сузан Даглас, друга теоритичарка која што се занимава со фенимизмот во есејот со наслов Медиумите, Родот и Феминизмот, се занимава со прашањата на реакцијата и рефлексијата на жените феминистки кон лошото прикажување во медиумите.

Таа во едно место пишува:

Зачудувачки е што првиот официјален феминистички протест кон крајот на 1960-тите во САД беше насочен кон една од најгледаните телевизиски програми; вториот бран феминистки започна со Бети Фрејдан во „ Feminine Mystique “ (1963), со неговото појавување од масовните медиуми како централен култ во промовирање и преобликување на сексистички идеи за жените. Во 1970 година, годината кога американските феминистки поминаа единаесет часа во „The Ladies Home Journal“ во знак на протест против ретроградните појави на жените, жените ги тужеа магазинот „Newsweek“ и „Times“ поради сексуална дискриминација; “Жените штрајкуваат за еднаквост “ во август започнаа театарска претстава со потсмев на објективноста или сексуалната застапеност на жените, стана јасно дека критиките кон медиумите премолчено станаа столб на феминизмот.[1]

Начинот како се прикажуваат жените во медиумите прилично е исто како трговците ги употребуваат бананите во пазар. Тие преку бананите се обидуваат да ги продаваат и другите продукти. Иако знаат дека од продавањето на бананите имаат многу малку профит.

Точките седум, осум и и десет на Кодекс на Новинари на Македонија вели:

Новинарот ќе ја почитува приватноста на личноста, освен кога тоа е во спротивност со јавниот интерес. Новинарот е должен да ги почитува личната болка и жалост.

Начинот на информирање во случаи на несреќи, елементарни непогоди, војни, семејни трагедии, болести, судски постапки мора да биде ослободен од сензационализми. Во судските постапки треба да се почитува принципот на пресумпција на невиност, да се известува за сите инволвирани страни во спорот и да не се сугерира пресуда.

Новинарот нема свесно да создава ниту преработува информации што ги загрозуваат човековите права или слободи, нема да говори со јазикот на омразата и нема да поттикнува на насилство и дискриминација по која било основа (национална, верска, расна, полова, социјална, јазична, сексуална ориентација, политичка…).

На 09.02.2021 година во Црна Хроника во порталот Курир се објавил веста со наслов :” Со закана ограбил деловен објект, вработената морала да му даде пари”.

На 09.02.2021 година во Црна Хроника во порталот Макфакс се објавил веста со наслов : “Автомобил удри жена кај Католичка црква”.

На 09.02.2021 година во Црна Хроника во Сител телевизија се објавил веста со наслов :” Скопјанка го пријавила својот шеф - тврди дека ја вознемирувал и уценувал”.

На 09.02.2021 година во Црна Хроника во весникот Lajm(Лајм) се објавил веста со наслов:” Македонија, полицијата ја наоѓа супер девојката со 60 факе профили во Фејсбук, таа стигнала да диворцира парови” .

Сите овие наслови зборуваат за жената : жената како жртва на ограбување, жената како жртва на судир, жената како жртва на сексуално вознемирување на работното место, и жената во улогата на уценувач. Сите овие наслови изворот го имаат во дневниот билтен на Министерството за внатрешни работи.

Дали јавноста треба да знае дека е жена таа која што беше ограбувано, која што беше прегазена, сексуално уценувано и уценувач? Зошто во насловите треба да се истакнува половиот идентитет на субјектот?

Др Дона Колар Панов (2021), универзитетска професорка,  во презентацијата со наслов Родот и медиумите ја појаснува улогата и врската на медиумите. Зошто медиумите се медији, бидејќи тие интервенираат во нашето видување за реалноста. Тие, според професорката Панов се врзани циклично во форма на Продуценти-Реалност-Текст-Јавност.[2]

На ваков начин на прикажувањето на жените во медиумите, особено преку Црната Хроника се креира една слика на паника за жените. Тие не треба да работат, затоа што жените се ограбуваат, не треба да излегуваат на улица, затоа што можаат да бидаат жртви на судир и жртви на сексуално вознемирување на работното место.

За ваквиот начин на прикажување на жените во медиумите одговорност немаат само новинарите и медиумите, туку и институциите на системот, односно Министерството за внатрешни работи.

 

 

 

 

 

Користена литература:

1. Malvi, L., 2002. Vizuelno zadovoljstvo i narativni film. u: Uvod u feminističke teorije slike. Beograd: Centar za savremenu umetnost, pp.189-200. ( објавувано во https://www.zenskestudie.edu.rs/izdavastvo/elektronska-izdanja/casopis-zenske-studije/zenske-studije-br-8-9/212-vizuelno-zadovoljstvo-i-narativni-film?fbclid=IwAR1X60rDIaq6hMNUy9cuB6JavNJMJPGmXCXybBGdYAqRNV15D0wGDlEBdwo )

2. Susan J. Douglas “Media, Gender and Feminism” ,CH 3 in James Curran and David Hesmondhalgh (eds) (2019) Media and Society, 6th Ed., Bloomsbury Academic: New York; London,pp. 37-56

Извори од интернет:

1. Are women still objectified? | Laura Mulvey Male Gaze theory explained! ( објавувано на 05.10.2016 година  во https://www.youtube.com/watch?v=yl2Eh8swrEs&ab_channel=TheMediaInsider)

 

2. Maqedoni, policia zbulon “super-femrën” me 60 profile në facebook, ka arritur të divorcojë disa çifte! (Foto) ( објавувано на 09.02.2021 година  во https://lajmpress.org/maqedoni-policia-zbulon-super-femren-me-60-profile-ne-facebook-ka-arritur-te-divorcoje-disa-cifte-foto/?fbclid=IwAR0i5Q-DPB5O1lJw8tcVDhUW5Mg6ZmTIPZVF0PJLif-DL8IaHgThsvJkl28 )

3.  Дневен билтен ( објавувано во https://mvr.gov.mk/izvadok-od-dnevni-nastani/ )

4. Кодекс на Новинарите во Македонија ( објавувано во https://znm.org.mk/kodeks-na-novinarite-na-makedonija/ )

5. Со закана ограбил деловен објект, вработената морала да му даде пари ( објавувано на 09.02.2021 година  во https://kurir.mk/makedonija/hronika/so-zakana-ograbil-deloven-objekt-vrabotenata-morala-da-mu-dade-pari/?fbclid=IwAR0nDyAhUcDRoWEAQlozFOV01PBfYv15Drta1tEKW9_6BaKbfRGYRjpK3Kc )

6. Автомобил удри жена кај Католичка црква ( објавувано на 09.02.2021 година  во https://makfax.com.mk/crna-hronika/%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%BB-%D1%83%D0%B4%D1%80%D0%B8-%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B0-%D0%BA%D0%B0%D1%98-%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0-%D1%86%D1%80%D0%BA/?fbclid=IwAR3OgL68bTHe- )

7. Скопјанка го пријавила својот шеф - тврди дека ја вознемирувал и уценувал ( објавувано на 09.02.2021 година  во https://sitel.com.mk/skopjanka-go-prijavila-svojot-shef-tvrdi-deka-ja-voznemiruval-i-ucenuval?fbclid=IwAR2OB6-EHSiv2GzgsH0I5R8ousMW5yCLxUAxtJEj6iZ16LQOJMOhE7ubkS8 )

Друго:

1. Gender& Media ISSHS Prof. Dr. Dona Kolar-­‐Panov 6 February 2020

---

[1] Susan J. Douglas “Media, Gender and Feminism” ,CH 3 in James Curran and David Hesmondhalgh (eds) (2019) Media and Society, 6th Ed., Bloomsbury Academic: New York; London,pp. 37-56

 

[2] Gender& Media ISSHS Prof. Dr. Dona Kolar-­‐Panov 6 February 2020 стр.5

Dekriminalizimi i marihuanës në Maqedoninë e Veriut

 

Hamdi Nuhiju

Ideja e kryeministrit të Maqedonisë së Veriut , Zoran Zaev për dekriminalizimin e marihuanës në kohën kur Maqedonia e Veriut po edhe bota po përballet me pandeminë Kovid 19 po shikohet me dyshime dhe po sulmohet nga të gjitha anët. Momentalisht i vetmi kryeministër në Ballkanin Perëndimor është  Zoran Zaev i cili në këtë temë ka nxjerr në pah objektivizmin duke lënë anash folklorizmat si dhe sjelljen anarkike e cila po del në pah në disa pjesë të Ballkanit.

Republika e Shqipërisë ka pasur probleme serioze me marihuanën, por ato kanë zgjedhur rrugën e zhbërjes totale duke mos i ofruar krahun e ndihmës së shtetit njerëzve të dëmtuar të atij vendi si dhe duke mos parë të gjitha anët e përfshira në problem.

Në Maqedoninë e Veriut është hapur një debat për idenë e cila u plasua nga kryeministri Zoran Zaev që në vende turistike dhe në Shkup të legalizohet marihuana. Kjo ide si duket po thumbohet në vazhdimësi nga zëra kritik të cilët po mbajnë anën e argumentit duke i parë dëmet e mëdha që mund të shkaktoje përdorimi i marihuanës.

Përndryshe në vende të ndryshme të botës, e sidomos në Evropë, duke marr shembull Spanjën dhe Portugalinë, në momentin e legalizimit të marihuanës, kjo substancë e dëmshme është dekriminalizuar nga grupet kriminale si dhe është ulur dukshëm numri i përdoruesve të këtyre substancave në këto vende.

Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut nuk e kanë të përbashkët vetëm problemin e legalizimit të marihuanës prej të cilës varen një numër i madh i popullsive të këtyre dy shteteve. Ata gjenden në bllok për nisjen e bisedimeve për anëtarësimin e tyre në Bashkimin Evropian. Sikur Maqedonia e Veriut të ishte e ndarë nga Shqipëria, thuan disa zëra, rrjedha e bisedimeve me Bashkimin Evropian do të ishte ndryshe, si dhe anasjelltas. Por bllokada historike që po i bëhet Maqedonisë së Veriut nga ana e Bullgarisë duke kërkuar që maqedonasit të pranojnë 1944 kanë qenë bullgar dhe se kanë folur gjuhën bullgare, nuk po i bën dëm vetëm Maqedonisë së Veriut dhe shqiptarëve në të. Dëmi i Bullgarisë me këto kushte të palogjikshme po prek edhe Republikën e Shqipërisë.

Problemi i Bullgarisë me Maqedoninë e Veriut edhe pse duket qartas se është problem artificial, nuk e di se ku e gjen logjikën për t`u përdorur edhe me Republikën e Shqipërisë? Mendoj se tema e integrimit të këtyre dy shteteve në Bashkimin Evropian, problemi  i krijuar artificialisht nga Bullgaria si dhe tema e dekriminalizimit të marihuanës në Maqedoninë e Veriut janë të lidhura shumë ndërmjet veti. Ndoshta kusht i radhës i ndonjërit prej shteteve të BE-së ndaj këtyre dy shteteve do të jetë dekriminalizimi i marihuanës. Shembulli i Shqipërisë në këtë temë nuk është model për t`u zbatuar në praktikë. Pse e them këtë? Qeveria shqiptare e drejtuar nga Edi Rama nuk ka qenë deri në fund e sinqertë në luftën e saj ndaj marihuanës, siç nuk ka qenë dhe ende nuk është e sinqertë në luftën e saj ndaj bastoreve dhe kazinove.

Një qasje e këtillë e pasinqertë karshi fenomeneve të këtilla, duke e lënë arsyen anash dhe duke krijuar turbullirë, i mundëson subjekteve politike në pushtet që t`i mbushin thasët me euro dhe dollarë, ndërsa popullin ta varfërojnë. Dekriminalizimi i dukurive kriminale, i mundëson arkës shtetërore të mbushet, vë në kontroll fenomenet negative si dhe ruan ose mbron standardin jetësor të njerëzve.

Në Maqedoninë e Veriut përveç temës së dekriminalizimit të marihuanës dhe problemeve me Bullgarinë kanë dal në pah edhe reformat rrënjësore në sistemin arsimor përmes zbatimit të mësimit të integruar. Autoritetet shtetërore thuan se në këtë mënyrë do të mundësojnë ngritjen e nivelit të arsimit si dhe do të përmirësonin rezultatet e vazhdueshme negative në PISA.

Është e dukshme se Maqedonia e Veriut është duke ndryshuar gjithnjë e më shumë. Ajo që mbahet mend për një kohë të gjatë te njerëzit është mënyra e qasjes së qeverive ose autoriteteve ndaj problemeve të caktuara.

Banorët e Maqedonisë a do të shndërrohen në Ujgurë pas masës rekomanduese “një shtëpi një polic-4 mysafir në shtëpi”?

 

Mr. Hamdi Nuhiju

Komisioni për Sëmundje Infektive në Maqedoninë e Veriut pas rritjes së numrit e të infektuarve me Kovid 19 ka propozuar një sërë masash që duhet të ndërmerren për parandalimin e përhapjes së koronavirusit. Ajo që më së shumti ra në sy dhe u komentua më shumë nga ana e opinionit publik ishte vendimi që në shtëpitë private të njerëzve të mos ketë më shumë se 4 mysafir. Kur Komisioni për Sëmundje Infektive propozon një masë në publik për kufizimin e lëvizjes së njerëzve, ose në restorante e kafiteri mund të duket e logjikshme për vet faktin e mënyrës praktike të realizimit të kontrollit të zbatimit të kësaj mase. Ajo që shkaktoi huti dhe frikë në opinion ishte mënyra se si do të zbatohet masa e kufizimit deri në katër mysafir në çdo shtëpi?!

Ministri i punëve të brendshme, Oliver Spasovski, i cili ishte ministër edhe në kohën kur u vandalizua mesxhidi në Kriva Pallankë për të cilën gjë ende nuk janë gjetur autorët, e thjeshtësoi, por edhe e turbulloi ende më shumë ujin me deklaratën e tij.

Ai tha: “Fillimisht nuk do të doja të komentoj diçka që ende nuk është miratuar nga Qeveria. Ky është vetëm propozim i Komisionit për Sëmundje Ngjitëse. Do të them vetëm një gjë, se ministria për Punë të Brendshme do t’i respektojë parimet kushtetuese dhe ligjet. Pacenueshmëria e shtëpisë dhe apartamentit është diçka e shenjtë për qytetarët, askush nuk mund ta cenojë, por me vendimet që do të sillen, ndërsa janë në funksion të shëndetit publik, do të parashikohen me mekanizma adekuat për kontrollin dhe zbatimin e tyre” (Almakos, 09.10.2020)

Në deklaratën e tij të zgjeruar ai thjeshtësoi procedurën e zbatimit të kësaj mase nëse eventualisht miratohet nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut, duke thënë se fqinjët duhet ta luajnë rrolin e bashkëpunëtorit të policisë duke e paraqitur rastin.

Nuk ka ndodhur deri më sot që Komisioni për Sëmundje Infektive të propozoje diçka e kjo gjë të mos miratohet nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Me këtë masë të propozuar nga ky Komision, frikësohem se Maqedonia e Veriut gjatë tentimit për të kaluar në një shtet ligjor, po kalon ngadalë në një shtet policor ku banorët e këtij vendi do të trajtohen si Ujgurët në Kinë, ku në çdo shtëpi ujgurësh ekziston nga një polic i shtetit që kontrollon prej dorës së parë familjet ujgure.

Me këtë masë e cila pritet të miratohet nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut nga formula policë të lagjes ngadalë do të kalojmë në formulën policë të shtëpisë, e për t`u rikthyer në kohën e errët të policëve të rajonit të cilët i torturonin banorët e lagjeve dhe komunave me shumicë shqiptare. Më të moshuarit në Kumanovë me rrethinë i kanë arritur ato kohë kur një policë ka kontrolluar komplet Komunën e Likovës duke i shkaktuar probleme jetësore familjeve të plota.

Është e habitshme se në rekomandimet e Komisionit për Sëmundje Infektive nuk u pa asnjë kërkesë ose formulë për zgjidhjen e rrëmujave që po krijohet para sporteleve të bankave, rrëmujë kjo e krijuar artificialisht nga falimentimi i Eurostandard Bankës.

Ekspertët e ekonomisë jashtë opinionit publik, në biseda private thuan se qeveria ka pasur mekanizma dhe mundësi që ta shtyj falimentimin e Eurostandard Bankës me qëllim që të mos krijoje rrëmuja para bankave tjera.

Qeveria e dikurshme e Nikolla Gruevskit pat ardhur në pushtet me gojën plotë ekonomi, zhvillim ekonomik, investime të huaja, investime në infrastrukturë, arsim etj. Shkuarja e saj në histori dëshmoi për gropat e thella ekonomike e të cilat për t`u mbushur nevojitet që të kalojnë gjenerata të tëra.

Pasardhësi i tij erdhi në pushtet me gojën plotë drejtësi për të gjithë, shtet për të gjithë, barazi-drejtësi, liri. Ndërsa në anën tjetër, Prokuroria Speciale Publike u shkatërrua, fajtori kryesor për robërimin e shtetit gjendet në Hungari, montuesit e ngjarjeve politike po dënohen minimalisht ose janë edhe afër ikjes së atij dënimi, ndërsa kontrolli dhe prezenca policore në lagje, në rrugë, tashmë edhe në shtëpi po rritet.

 

Mësimi online përballë mësimit me prezencë fizike

 

Mr. Hamdi Nuhiju

Një tetori i këtij viti (2020) që përkon me nisjen e mësimit nëpër shkollat e Maqedonisë së Veriut ka hapur debatin e formës së mësimit se qysh do të ishte më e përshtatshme për nxënësit dhe studentët. Nëpër shumë qytete të Maqedonisë së Veriut lexuam dhe raportuam lajme për protesta të nxënësve të shkollave të mesme të cilët duan që mësimi të realizohet me prezencë fizike dhe jo në formën bashkëkohore-online.

Sipas strategjisë nacionale të ministrisë së arsimit dhe shkencës, nxënësit nga klasa e parë deri në klasën e tretë do të marrin pjesë në shkolla, ndërsa nga klasa e katërt deri në vitin e katërt në shkollë të mesme mësimi do të realizohet në formën online. Ky debat u nxit për shkak të pandemisë Covid 19 dhe rekomandimeve shëndetësore të autoriteteve kompetente në këtë temë.

Njëra prej dobive të pandemisë Covid 19, nëse mund ta quajmë dobi, është edhe futja në funksion të sistemit të mësimit të nxënësve me distancë fizike. Shtetet e ndryshme të botës, duke përfshirë edhe disa shtete të rajonit e kanë të zhvilluar prej shumë kohë më herët këtë metodë të mësimit e cila ka dhënë rezultate  të mira.

Megjithatë, organizimi i mësimit dhe strukturës shkollore në Maqedoninë e Veriut edhe në nivelin master, e të mos flasim për nivele më të ulëta dallon prej shkollave shqipe me ato maqedonase. Përderisa në shumicën e fakulteteve tona, studentët në nivelin master duhet që të marrin pjesë në ligjërata dhe ushtrime njëjtë si në fakultet, pa marr parasysh elementin e kohës së studentit i cili është në marrëdhënie pune, në shumicën e fakulteteve maqedonase ky element me kohë është i rregulluar. Të mos flasim për metodat e mësimit online të cilat përveç në Universitetin e Evropës Juglindore që është zhvilluar dhe zbatuar me kohë, nuk është zbatuar në asnjë institucion tjetër shkencor jashtë periudhës së pandemisë Covid 19.

Në të gjithë shkollat prestigjioze botërore ofrohen dy mundësi për nxënësit dhe studentët, mësimi me prezencë fizike si dhe mësimi online. Vetëm në Maqedoninë e Veriut, sidomos te shkollat me mësim në gjuhën shqipe, mësimi online problematizohet deri në atë nivel saqë nxënësit duhet të dalin në protesta për të kthyer mësimin me prezencë fizike.

Përveç përdorimit të teknikës dhe teknologjisë te të cilat po shihet qartas se arsimtarët, profesorët dhe mësuesit tanë, një pjesë e madhe e tyre nuk ia kanë idenë se si duhet të operojnë me to, shumë pikëpyetje po ngritën në kokat e tyre. Pikëpyetjet e tyre mendoj se mund t`i japin përgjigje organizimi i disa seminareve dhe trajnimeve profesionale në Slloveninë  fqinje, të organizuara këto nga ministria e arsimit dhe shkencës e Maqedonisë së Veriut.

Metoda e vlerësimit të nxënësve në mënyrë reale dhe mbajtjes gjallë të aktivitetit të tij gjatë periudhës së mësimit online, ndoshta do të ishte më e mirë dhe e përshtatshme sesa metodat të cilat arsimtarët, mësuesit dhe profesorët tanë i kanë përdorur gjatë kohës kur nxënësit i kanë pasur nëpër klasa.

Mësimi online përveç dobive tjera, e ka edhe një dobi se asnjë nxënësi nuk mund që t`i hysh në hak duke e nënvleftësuar mundin dhe dijen e tij, po ashtu nuk ke mundësi që ta favorizosh asnjë nxënës të ndonjë shefi lokal politik.

Angazhimi është i dyanshëm. Nuk mundet që mësuesi, arsimtari, profesori të dal para nxënësit i papërgatitur, pasi që gjithçka incizohet dhe vëzhgohet nga autoritetet arsimore. Po ashtu, as nxënësi nuk mund të arrije që me lehtësi ta mësoje lëndën e caktuar nëse nuk angazhohet në mënyrë vetanake, duke kërkuar, hulumtuar e gjurmuar.

Mësimi online nxënësit shqiptar i kthen nga parazit që kanë pritur gjithmonë prej tjetrit, në nxënës mjaft aktiv dhe kreativ në zgjidhjet e tyre. I mëson ato se mjetet teknike dhe teknologjike nuk bën  që t`i përdorin vetëm për ta kaluar kohën kot, por përmes tyre edhe të mësojnë dhe aftësohen për tregun e punës.

Argumenti se pjesa dërmuese e nxënësve shqiptarë nuk kanë mjete për të ndjekur mësimin online, duke i munguar llaptop ose tabletë, nuk mban. Me vet faktin se Maqedonia e Veriut është njëri prej shteteve me përqindjen më të lartë në rajon për përdorimin e internetit nga të rinjtë, ndërsa informimi i të rinjve ndodh më shumë nga rrjetet sociale sesa nga TV, e dëshmon qartas se ky argument është artificial. Me këtë gjë, nuk përjashtohet mundësia që në Maqedoninë e Veriut të ketë raste sociale e që kanë nevojë për përkrahje për t`u furnizuar me tabletë dhe llaptop.