Невработеноста, гревот на жените со мали деца

Хамди Нухију

 

ВОВЕД

 

Дваесет и први век! Македонија, земја среде Европа којашто ги поврзува Западот со Истокот. Земја во која што се влеваат сите цивилизации. Дали можеме да претпоставиме дека во дваесет и први век, во Северна Македонија, конкретно во Куманово, жени, мајки со мали деца нема да бидат примени на работа само затоа што имат деца на возраст од 1 до 3 години?

Стратегија за формирање на цени во различни индустрии

 

Хамди Нухију                                                                

ВОВЕД

 Универзитетските професори Марио Киензлер и Кристиан Ковалковски (2017) од Linköping University, Шведска, се свесни дека цените отсекогаш биле интегрална компонента на маркетингот.

Të varesh nga mendimi i tjetrit

 

Hamdi Nuhiju

Njerëzit varen nga mendimet e të tjerëve. Nuk është fshehtësi! E as zbulim i ujit të ngrohët. Është realitet i cili përjetohet në secilën skenë të historisë njerëzore.

Shkretëtira post-humane- Slavoj Zhizhek

Letra e hapur e Institutit të ardhmërisë së jetës në të cilën kërkohet pauzë gjashtëmujore në zhvillimin e intelegjencës artificiale u nënshkrua nga mijëra personalitete me ndikim duke e përfshirë edhe Elon Musk. Nënshkruesit janë të shqetësuar me faktin që laboratorët për intelegjencë artificiale “ u futën në një garë të pakontrolluar” për zhvillimin e sistemeve gjithnjë e më të fuqishme të cilat askush, duke përfshirë edhe kreatorët e tyre, nuk mund t`i kuptoj, parashikoj ose kontrolloj.

Bora

Hamdi Nuhiju

Bora kishte ngelur vet rrugëve të Parisit. Atë e kërkonte edhe Pranvera edhe Ylberi! Është shpërngulur në Paris për studime, por tashmë është duke menduar seriozisht të heq dorë prej tyre, pasi që po vlerëson se ka humbur kuptimin e jetës. Pyetjeve filozofike të jetës, pse erdhëm në këtë botë, si jetojmë dhe kur do të ikim, ajo nuk arriti ti gjeje përgjigje në rrugët me kalldërma në Prizren. Herët kishte lidhur shoqëri me Pranverën dhe Ylberin, qysh në bankat e shkollës dhe ishin betuar se të fshehtat e jetës do t`i gjenin bashkë.

Rrudhat e nënës

Hamdi Nuhiju Biri im, një natë më pyeti: Pse gjyshja ka rrudha? Nuk dita se cfarë t`i them. Por fillova të mendohem! Rrudhat e nënës nisin me dhimbjet e lindjes, atij momenti kur nuk dihet a do t`i shpëtoje kësaj sfide apo ndoshta do të vdes. Vazhdojnë me frymëmarrjet e tua natë për nate dhe të qarat të cilat qetësohen vetëm me praninë e nënës. Nëna rri zgjuar që t`i të flesh! Jo një orë, jo një natë, por shumë orë, shumë netë, shumë muaj! Kjo është rrënja e rrudhës dhe vazhdimi i tyre është me ngritjen e temperaturës tënde, veshjen verës dhe dimrit. Rrudhat e nënës krijohen kur ti fillon të ecësh, të dalësh në rrugë, ose të ngjitesh shkallëve. Atë ditë kur t`i u rrëzove dhe e theve krahun - fillove të qash. Nëna qau dy herë. Njëherë kur të pa duke qarë dhe herën e dytë kur filloi procesi i kurimit e në të cilin, ti nuk i duroje ndërhyrjet kirurgjike. Rrudhat vazhdojnë të krijojnë fije në fytyrën e nënës edhe në ditën kur t`i bullizohesh në shkollë, nuk të pranojnë shokët dhe shoqet. Ndjehesh i përjashtuar nga shoqëria, nëna në ato momente përvëlohet, digjet, po nuk nxjerr nga goja asnjë hidhëti! Fjalët e saj mund t`i lexosh tek fijet e rrudhave. Rrudhat e nënës vazhdojnë të palohen edhe në ditën e dasmës! Në momentin kur t`i merr nuse, ose në momentin kur t`i shkon nuse. A thua si do të sillesh me gruan, a do të jesh mjaftueshëm i aftë për të krijuar dhe menaxhuar familje? A thua si do të sillesh me burrin, a do të jesh mjaftueshëm e aftë për t`i ndihmuar burrit në krijimin e familjes? Këto pyetje sillen në kokën e nënës e cila nuk guxon t`i nxjerr me fjalë, por pa dashje i shndërrohen në rrudha! Edhe në ditën kur ti e con gruan në sallën e lindjes dhe pret lajmin për t`u bërë baba, nëna struket në idenë e lindjes, dridhet dhe fillon në heshtje të lutet: o Zot, lehtësoja ! Dhe kështu vazhdojnë rrudhat e nënës deri në ditën kur do ta përcjellim për në botën tjetër. Të mos harrojmë asnjëherë se Parajsa e njeriut në këtë botë është nëna! Po nëna. Kumanovë, 12.02.2022

Vetmi

Hamdi Nuhiju Vetmia është si idhëtia e barnave të nënës për fëmiun lazdran që i urren barnat. E idhët, por bar! As nuk përballohet e as nuk përjashtohet prej kombinimit. Është thjeshtë një armë në dorën e njeriut e cila përdoret për t`i luftuar brengat dhe hallet. Vetminë nuk mund ta refuzoj as hipokriti që është betuar në betimin e Hipokratit. Pse është e vecantë dita e Arafatit? Ai moment i këndshëm dhe i vetëm midis teje dhe Zotit. Gjendesh me miliona njerëz përreth, por ti je më i vetmuar se asnjëherë më parë, në praninë e të Madhërishmit. Pse është e vecantë nata e varrit? Midis përpëlitjeve të errëta që përshkruhen me gjuhën e kësaj bote, ti ndjen kënaqësinë për takimin me Zotin ose humbesh për mëkatet e jetës. Sa jetë e shkurtër është për njeriun që iu është afruar varrit, ndërsa ai ka sa shumë mëkate të realizuara. Vetmia është synopsis i një nate vjeshte në verandën e mbushur me lule e nën cicërrimat e zogjve të cilat nuk e ndërrojnë ritmin e këngës edhe pse t`i je bërë ritëm i rrugës. Pikërisht, ajo aromë e luleve, ajo ndjenjë e këngës dhe uji i verandës të ngjallin dëshirën e meditimit dhe afrinë drejt dyerve të pendimit për gabimet të cilat nuk kanë të ndalur. Vetmia është gëzof i fustanellës së dervishit fluturues i cili tenton t`i kap yjet në ekstazën e pamëshirshme të nejit. Në ato momente ngazëllimi mund edhe t`ia shkulësh nervin, e t`ia këputësh gjymtyrët e trupit! Por gjuha e tij thotë: Nuk ka Zot përvec Allahut, nuk ka Zot përvec Allahut. Vetmia është rrjedha e ujit në Ujëvaren e Niagarës, rrokaqiell në shkretëtirë, e rrugë urbane me kahun e kundërt në Perëndimin e Largët. Ajo është shkollë e jetës për të pashkolluarit. Vetmia është edukatë e munguar në botën e politikanëve dhe ndjellakeqës në dorën e pushtetarëve. Të lejohet mëkati, i tha një Shejh një nxënësi. Si, e pyeti nxënësi me habi? - Të lejohet të mëkatosh, i tha Shejhu dhe vazhdoi: Nëse gjen një vend në Tokë për të mëkatuar ku nuk të sheh Zoti. Kumanovë, 12.02.2022

Lundrimi në qiell

Hamdi Nuhiju Po e shoh qiellin. Është bëkim prej Zotit mundësia ta shohësh qiellin. Lotët të cilat rrjedhin pa fjalë në sexhde dhe në imagjinatën e lutjes janë pasqyrimi më i bukur i shpirtit. Edhe fjala! Edhe ndjenja! Këto lot janë ngjyra qielli. Sot po e shoh qartas qiellin dhe ngjyrat e saj. Po e shoh vetëminë e cila të gërryen dhe zhurmën e cila të kthen në vetmi. Nuk mund ta kuptoj dëshirën e njeriut për tu ngjitur në qiell ! Pse është kaq madhështore ngjitja në qiell?! Nuk është vetëm qielli oaza e mendimit e cila lulëzon në shkretëtiren e ndjenjave. Janë yjet, është rruga e qumshtit, galaktikat, hëna, dielli i fshehur prapa perdes. Edhe merkuri e marsi, saturni e plutoni, e planetet e njohura e të panjohura! Edhe sikur ngarkesa në kokën tënde është dy ton, kur sheh vetëm fotografinë e qiellit në një libër gjeografie, ngarkesa fillon të thyhet. Nuk mund të qëndroj në këmbë derti karshi bukurisë së qiellit. E di, momentet më të bukura të miat me ty, gruaja ime , ishin në qiell të hapur. Atë natë të thash të dua! Kaluam katër stinët dhe qielli na mbulonte sikur një prind i kujdesur për dy fëmijë që duan të nisin një jetë të re. Qielli i përpiu të gjitha fjalët e mira dhe të liga, ndërsa, na la në kujtim momentet e lumturisë. Të ka humbur shpresa dhe kuptimi i jetës, ktheju qiellit, krijo vetminë. Aty gjen të gjitha planet e botës dhe përgjigjet në pyetjet pa kuptim. Aty takova babain, po babain. Rrinte i heshtur dhe me brenga për të ardhmen e nipave dhe mbesave të tij. Ne, fëmijët e botës, të lazdruar e lozonjar, rrimë të zhveshur në qiellin e hapur që na ngroh të gjitha kockat. Për herë të parë vizatimin e mësuam aty, por edhe pjesëtimin e shumëzimin dhe numrat dyshifror. Bashkoi yjet dhe krijo fotografinë me të cilën do ta kalosh provimin e jetës. Mëso lundrimin në qiell nëse dëshiron të dish se si të jetosh në këtë botë pa kuptim. Do të shohësh të gjitha maskat dhe fytyrat e njerëzve. Lajkat, lojërat prapa shpine, fjalë miradie të cilat të fusin në kurthin e ujkut.

Energjia elektrike, luani dhe lepuri, pak sheqer, kryp si dhe Frojdi në mes !?

Hamdi Nuhiju Në Maqedoninë e Veriut është paralajmëruar rritja enorme e çmimit të energjisë elektrike. Marko Bislimovski nga Komisioni Rregullator Energjetik njëherë thonte se nuk do të na hip çmimin e energjisë elektrike. Pastaj e ndryshoj deklaratën duke thënë se vetëm pak ka me na hip çmimin e energjisë elektrike. Dikur u deklarua haptas dhe tha 7 përqind, plus 3 përqind, demek 10 përqind ka me qenë me shtrenjtë çmimi i energjisë elektrike. Menjëherë pas tij, qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut doli me qëndrimin se janë duke punuar në investime strategjike në energji si dhe do të ndërmarrin masa për të ndihmuar qytetarët të cilët do të preken nga çmimi i energjisë elektrike. Dhe masat u proklamuan nga ana e ministrit të ekonomisë, Kreshnik Bekteshit, e ku qytetarëve do t`i ndihmohet, me nga 600-800 denar në faturën përfundimtare të energjisë elektrike. Rreth 7500 familje do të përfitojnë nga këto masa të qeverisë së Republiks së Maqedonisë. Me një fjalë, pak kryp, pak sheqer, opozita në gjumë dhe qytetarët të kënaqur me 600-800 denarët e deklaruar të qeverisë. Asnjë qytetar në rrugë, të gjithë të kënaqur. Si rezultat i rritjes së çmimit të energjisë elektrike, të premten e fundit, në xhaminë ku besimtarët falnin xhumanë, hoxha u tha: - Xhemmat, çmimet kanë hipur gjithandej, edhe ne e kemi vendosur me hip çmimin e anëtarësisë së xhamisë, nga 35 euro do ta bëjmë në 45 euro në nivel vjetor. - Xhemmati i heshtur, pasi që në hutbe normal nuk guxon me fol! Pas të gjitha këtyre paralajmërimeve sot qytetarët e Maqedonisë së Veriut u përshëndetën nga fatura e EVN-së me çmimet e reja të energjisë elektrike. Ata u njoftuan me numrat e rinj dhe ndezën motorrët në rrjetin social në Fejsbuk: - EVN do ju padisim, hajna. - Filluan dridhjet tek EVN, u mblodhën 50.000 luan të opozitës shqiptare e maqedonase para zyreve të EVN-së në temperaturat minus 7. Dhe filloi lufta e vërtetë. U dogjën 35 vetura të EVN-së, u hodhën në erë 15 zyre rajonale, u bllokuan 30 rrugë, kaos gjithandej. Më falni. Nuk ndodhi asnjëra prej këtyre. Opozita dërgoi një njoftim për medie: Jemi me pushime në Kodrën e Diellit dhe në Bullgari! Luani duke ecur në xhungël bie në një kurth. Vjen lepuri dhe e pyet: - Luanush, çka je duke bërë aty poshtë? Luani është përgjigjur: - Ashtu si po me sheh kam rënë në këtë kurth. Dhe atëherë lepuri fillon ta shaje, ta ngacmoje. Por përnjëherësh ai rrëshqet dhe bie në kurthin ku gjendet edhe luani. Lepuri çohet, pastrohet dhe i thotë luanit: - Luanush, ndoshta nuk do të më besosh, por unë erdha deri këtu vetëm për të kërkuar falje. Megjithatë lepuri shpëtoi prej kurthit ku kishte rënë bashkë me luanin dhe vendosi ta lexonte Frojdin. A mos do të ketë ndonjë aksion revolucionar kundër rritjes së çmimit të energjisë elektrike nga opozita shqiptare e maqedonase? Jo! Më mirë këto kohë të ftofta dimri, tha në vete lepuri, ti kaloj me psikoanalizën e Frojdit.

Kur trashet kurbani?!

Hamdi Nuhiju Historinë e Can Seferit e keni dëgjue të gjithë. Pleqnar, burrë që i ka hije vendi e kuvendi. Cani ka pleqnue me qindra e mijëra raste në Kosovë e shqiptari. Historinë e tij ma ka treguar një familjar i jemi - dhjetë vite më i ri se unë. Cani kishte pas pleqnue shumë raste në rrethinën e Prizrenit, e prizrenalitë ishin ndjerë të prekur nga ky realitet. Pse prej Seferi po vjen një burrë me na pleqnue problemet që i kemi. Prizrenalitë e kanë pyet Canin qysh po kije sukses me pleqnue në Prizren, qysh po ndikon tek njerëzit? Cani i përgjigjet njëjtë qysh janë përgjigj burrat dikur moti. Para se me pleqnue te ju në Prizren, kish pas thënë Cani, muje më respektojnë fëmija, pastaj gruaja, katundi e rrethi. Nuk kam ardhur direkt në Prizren për të ju pleqnue rastet. Kur nuk të shkon fjala te gruaja, fëmijët, katundi e rrethi, mos prit met shkue fjala jashtë. Historinë e Can Seferit duhet ta mësojmë të gjithë në kohë të turbullta e të qeta. E sidomos politikanët e rinj që dëshirojnë të ngriten në karrierë. Tre vllazni shqiptarë dikur moti ishin habitur me vëllain e vogël se pse asnjëherë nuk e ka rrahur gruan. Edhe këtë histori e kam dëgjuar nga një familjar i jemi-dhjetë vite më i ri se unë. - Vëllai i madh thotë se atij asnjëherë nuk i shpëton dita pa e rrah njëherë gruan. Njashtu edhe i dyti. I treti thotë se unë asnjëherë nuk e rrah. - Pse, e pyesin? Sepse asnjëherë nuk e bjen punën me rrah. - E bëjmë një provë, ia brofin dy vëllezërit. Të shohim se nuk ka mundësi gruaja asnjëherë mos me ta sjell punën për mos me rrah. - Në rregull, përgjigjet vëllai i vogël. - Verës dalin në pyll dhe e ndezin një zjarr të madh. Nga zjarri i madh fillojnë t`i dalin djersët tre vëllezërve. - Gruaja e vëllait të madh fillon ta ofendon burrin e saj- o i cmendur, verës ke ndezur zjarr. - Gruaja e vëllait të mesëm me të njëjtën gjuhë. - Kur jemi tek zjarri i vëllait të vogël. Gruaja pa bërë zë, shkon në një qoshe të pyllit dhe fillon të mbledh drunj. Pa bërë zë ia afron burrit dhe i ndihmon për ta rritur volumin e zjarrit. - Vëllezërit ngelin të habitur dhe në habi e pyesin gruan e vëllait të vogël: A nuk je duke e parë se është verë, si e dëgjon burrin tënd për të ndezur zjarr? - Gruaja ia kthen: Ckado që bën burri im ka ndonjë arsye dhe ka të drejtë. Ai meriton gjithckah. Nëse gruaja dhe fëmijët të bëjnë të ndjehesh ministër, ministër do të jesh! Por, politikanët e rinj të sodit, para se të merren me politikë duhet që të dinë saktë të përgjigjen në pyetjen se kur trashet kurbani?! Kurbani nuk trashet në ditën e Arifes, ka thënë populli. Dhe populli gjithmonë ka të drejtë.

Corapet e Pinokios vihen në këmbë apo në hundë?

Hamdi Nuhiju Pinokio një ditë del në treg për ta blerë një shejtan. E dini rrëfimin, që e ka ble më të voglin de. Dhe i habitur ka pyetur pse shejtani i vogël është më i shtrenjtë se shejtani i madh? Sepse është birë shejtani. Pinokio ka marr pjesë edhe në mbledhjen e shejtanëve ku u vendos unanimisht që një ditë ta marrin pushim. Edhe këtë rrëfim e dini, besoj. Cështja e kunjit. Kunjit të vogël de. Kunjit ku kali ka qenë i lidhur. Kunji që shkaktoi fatkeqësi në katund. Kunji që krijoi vrasje, probleme, përcarje. Dhe përgjigjen e shejtanit të vogël që e kishin lënë te dera. Unë e preka kunjin, tha si me faj! Nuk kam bërë asgjë pasha idealin e partisë, vec pak e kam prek kunjin. “Komunalecin” thanë e mori opozita në Shkup. Dashti me thënë bërllokun. Jo bre nuk e mori bërllokun, e la?! A, tash a e mori a e la? Emrat e rrugëve në Shkup nuk ndërrohen! Bërrr, bërrr, bërrr bërtiti një zë. Uraaa, zëri tjetër nga kanta e bërllokut. Super, nuk do të hamë supë për Vitin e ri. Supa nuk hahet, por pihet o i cmendur! Ups, tash a hahet a pihet?! Zoti kryetar, tha me gjysmë zëri Pinokio, na duhet t`i ndërmarrim të gjitha masat revolucionare. Të dalim në rrugë zoti kryetar. Kjo qeveri dhe ky pushtet është pa legjitimitet, po na prek sedrën, nuk ka më supë të nxehtë, e as paushalle si në të kaluarën. Kryetari i ulur afër ngrohtores, e ulë në prehër Pinokion dhe e pyet:- Cka do të bëhesh kur të futemi në qeveri? -Shef, zotri kryetar, shef. - Jo jo, dua të bëhem drejtor. - Dua punë me vendim, pastaj të bëhem shef, pastaj drejtor. - Zëvendës ministër, kryetar. - Pse të mos bëhem ministër? - Sekretaresh, po, po sekretaresh, desha të them sekretar. - Dua që cdo mëngjes të kam nga një supë të nxehtë, pak salcice, mish edhi edhe shumë ajran. - Pinokio, iu drejtua kryetari, merri këto corape se ftohtë, paske dal jo i veshur mirë! - Pinokio mori corapet dhe filloi të kujtohet: ku t`i vë këto, në hundë apo në këmbë? Këmbëzbathur, por edhe hundën e gjatë. Lufta e brendshme e Pinokios zgjatë edhe kësaj dite, a thua cka do të bëhem kur të rritem? Do gënjej si politikan që të më rritet hunda dhe t`ia marr corapet kryetarit për ta mbuluar, apo do të jam i sinqertë dhe sillem si njeri, që të kam hundë normale e cila do t`i përballoje të ftohtit?