Jabadabadu vaksinimi kundër kovid 19

 Hamdi Nuhiju

Procesi i vaksinimit të popullsisë kundër sëmundjes Kovid 19 në Maqedoninë e Veriut fillimisht ka nisur me grupet më të rrezikuara të shoqërisë, si për shembull mjekët, pastaj kanë ardhur kategori të ndryshme të shoqërisë e të cilat po ashtu kanë qenë më të rrezikuara se popullsia e thjeshtë. Ky proces ka nisur herët dhe me vaksina donacion fillimisht nga Serbia, po edhe nga shtetet tjera. E mbajmë mend se sa gëzim i madh shikoje në fytyrat e mjekëve për pranimin e vaksinës ruse Spunik V.

Në anën tjetër, mediet e Kosovës sa me jo kompetencë flisnin kundër vaksinës ruse dhe sa shumë ndikonin te një pjesë e shoqërisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut për të mos i besuar asaj vaksine.

Mediet e Maqedonisë së Veriut po edhe të rajonin, të ndikuara nga propaganda e zezë e krijuar në mediet evropiane, një periudhë të caktuar kohore hidhnin dyshimet e tyre kundër vaksinës britanike Astra Zeneca, si një vaksinë e cila po shkakton probleme të mëdha shëndetësore tek kategoritë e caktuara të qytetarëve pas vaksinimit.

Po ashtu, mediet në Shqipëri, Kosovë dhe në Maqedoninë e Veriut u morën një kohë të caktuar edhe me moshën e të vaksinuarve në Itali si dhe me skenarë të mundshme të sëmundjes Kovid 19 në këtë shtet prej të cilit për çdo ditë na vinin lajme shqetësuese. Procesi i vaksinimit të popullsisë ka nisur më vonë në krahasim me procesin e vaksinimit të grupeve të rrezikuara të shoqërisë të cilat kanë qenë në vijën e parë të frontit kundër kësaj sëmundjeje. Qytetarët duhej që të paraqiteshin në një faqe elektronike të krijuar nga ministria e shëndetësisë, të regjistrohen për termin për t`u vaksinuar. I gjithë ky proces bëhej në mënyrë vullnetare dhe pa imponimin e institucioneve të shtetit.

Në të gjitha fazat ose periudhat e luftës kundër pandemisë Kovid 19, nuk kanë munguar dyshimet, prapaskenat, idetë e konspiracionit të cilat në vazhdimësi kanë ushqyer opinionin publik. Ato dyshime ishin të llojeve të ndryshme, prej te mënyra e vaksinimit të personave të sëmurë me kovid 19, e deri te dyshimet e pasojave të vdekjes të personave nga kovid 19. Por, përderisa kovid 19 ka qenë një sëmundje e re që ka kapluar të gjitha skajet botës, normal që njohuritë për të kanë qenë jo të mjaftueshme dhe si rezultat i kësaj dyshimet ose paragjykimet për tretmanin e kësaj sëmundjeje ose ekzistencën e saj janë tejet të mëdha.

Personat që u paraqitën vullnetarisht për t`u vaksinuar, kanë pritur me muaj të tërë për të ardhur në radhë për ta marr vaksinën e cila të ofrohet, pasi që oferta e vaksinave kundër kovid 19 në Maqedoninë e Veriut është e limituar. Shto kësaj edhe listën e interesave dhe grupeve të interesit të cilët kanë ndërhyrë për t`u futur pa radhë me qëllim që të marrin vaksinën kundër sëmundjes kovid 19.

Figura të caktuara publike në Shqipëri, që propagandonin haptas kundër vaksinimit dhe kundër sëmundjes kovid 19 duke hedhur dyshime mbi të, kërkonin haptas mundësi dhe forma se si të vaksinohen pa radhë, edhe atë në Serbi.

Në momentin kur procesi i vaksinimit u transformua nga vaksinimi vullnetar dhe me termin, u bë vaksinim pa termin, në fazën e parë interesimi i qytetarëve, sipas autoriteteve shtetërore nuk ishte i duhur. Por, kur nisën luftën e hapur kundër lirive dhe të drejtave të njeriut dhe shndërrimit të procesit të vaksinimit në proces obligativ, qytetarët me orë të tëra prisnin para punkteve të vaksinimit për ta marr jabadabadu lumturinë e tyre kundër sëmundjes kovid 19.

Qysh prej shfaqjes së sëmundjes kovid 19 e deri më sot, në asnjë fazë nuk kam dyshuar në sëmundjen dhe në nevojën për të marr barin e caktuar për t`u mbrojtur kundër kësaj sëmundjeje. Ajo e cila është për t`u diskutuar janë mënyrat dhe format se si qeveritë dhe shtetet kanë menaxhuar me pandeminë kovid 19 duke manipuluar edhe me liritë dhe të drejtat e njeriut.

Masa më e re e qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, por siç duket edhe e qeverive të rajonit, po edhe të Evropës ka të bëjë me personat e pa vaksinuar. Kjo masë e cila po synon t`i detyroj ato të pa vaksinuar, haptas është diskriminuese dhe e padrejtë nga një pjese të konsiderueshme të shoqërisë. Kjo formë e imponimit të kësaj mase, rrit numrin e personave që nuk dëshirojnë të vaksinohen, ose edhe me keq, shton dyshimet edhe tek personat që veçse janë vaksinuar.

Njerëz të cilët nuk kanë asgjë, janë shëndosh e mirë, parashtrojnë pyetjen publike, pse duhet unë të vaksinohem kur nuk kam asgjë? Pyetja është e drejtë në kontestin individual dhe momental, por nuk është e saktë në dobinë dhe të mirën e përgjithshme. Ndërmarrja e masave paraprake kundër një sëmundjeje është po aq e rëndësishme sa trajtimi i sëmundjes e cila të vjen në derë. Garanci nuk ka në këtë botë, themi ne besimtarët!

 

Дали политичките партии смеат да примат гласови од невакцинираните граѓани?!

 Хамди Нухију

Мерките на Владата на Република Северна Македонија во прв поглед се ориентирани кон невакцинираните лица, но во основа тие ги вржаат и тие граѓани кои што досега се вакцинирани. Начинот како се третира ова тема од страна на Министерството за здравство и Владата, и потребите на граѓаните за информација и праведен третман се многу различни.

Борбата против пандемијата ковид 19, е борба која што ги засега сите граѓани на нашата татковина, и секој од нив на различни начини придонесуваат за да ги отстранат ефектите. И невакцинираните лица, и тие што не сакат да се вакцинираат се едногласни во идејата дека пандемијата ковид 19 е штетна за здравјето на граѓаните но и за економијата. Фазите кои што се реализираат од пронаоѓањето на вакцината, доброволното ваксинирање до задолжителното ваксинирање ни ги прошируваат сомневањата за премогу политика во целиот овој здравствен процес.

Зошто новите мерки од Владата на Република Северна Македонија да важат само за невакцинираните лица? Нели е ова неправда кон еден дел од граѓаните на ова држава кои што според препораките на министерството за здравство дека вакцинацијата е доброволен акт, досега не имале ниту една причина за да се вакцинираат.

Овој начин на спроведување на новите мерки, нели е неправда и кон вакцинираните лица, кои што не можат ниту кафе да попијат во јавен  и затворен простор со лица кои што не се вакцинирани?

Нема сомнение дека треба да се превземат мерки за да се зачува здравјето на граѓаните. Но тие мерки не треба да бидаат спротивни едни кон други, и треба да имаат една хармонија на спроведување.

Овој начин на воспоставување на мерки во борбата против пандемијата ковид 19 може да креира многу незадоволство кај поголемиот дел на граѓаните на ова држава. Ако нивото на тоа незадоволство ќе се подигне, тогаш ќе се креира анархија, ќе имаме секојдневни протести и уништување на јавниот простор.

Владата на Република Северна Македонија пред да ги воспотавува мерките во борбата против ковид 19, треба да гради визија и мисија како ќе се справи со овој непријател. Инаку, сега доаѓаат локалните избори, ќе имаме кампања. Прашањето које што се поставува во овој момент е дали политичките парти ќе превземаат такви мерки за да не ги примат гласовите од невакцинираните лица?

Ако невакцинираните лица од 16 август не смеаат да влезат во кафеани, зошто да излезат на гласање на 17 октомври?

Стојанче Ангелов, дали знаеш каде се наоѓа општина Липково, или уште си трауматизиран од 2001?

 Пишува Хамди Нухију

Директорот на ЦУК, Стојанче Ангелов во овие две денови беше мета на голем број медиуми заради неговиот начин на справување со кризите во Кочани, Скопско, Куманово, и Липковско.

Ангелов бара да се награди за начинот како реагирал, според него, експресно, а не да се разреши од позицијата.

Од друга страна, во медиумите се шираат видеа на кои што се гледаат Албанци од општина Липково, односно од село Белановце како тие се справуваат со гаснењето на шумите. Оставени на цедило од Ангелов, сами, без ниту една помош од државата, локалното население од ова село се справуваше со иста катастрофа која што се случи и во Кочани.

Инаку, сите албански политички партии во Република Северна Македонија апелираа да им се помогне на локалното население на Кочани и сами понудија помош во различни форми. Но Ангелов, кој што пред некое време се сликаше во село Слупчане, општина Липково, никако да превземе обврски за да се справи и со катастрофалните последици во село Белоновце и да биде добронамерен со граѓаните на општина Липково.

Ангелов, дали знаеш каде се наоѓа општина Липково, или уште си трауматизиран од конфликтот во 2001 година?

Ангелов, дали знаеш дека и во село Белановце, општина Липково требаше да се гасне пожар, кој што беше опасен за граѓаните на оваа општина?

Ангелов, дали знаеш дека село Белановце се поврзува со коридорот 8, и ги поврзува Северна Македонија со Косово, и е еден многу фрекфентен пат?

Ангелов, дали знаеш дека во ова време од годината во општина Липково има многу печалбари Албанци кои што го полнат буџетот на Република Северна Македонија, и во овие жешки денови тие излегуваат во село Белановце за да се рекреираат?

Сигурен сум дека Ангелов нема да одговори на овие прашања и пак ќе побара од владата на Република Северна Македонија да биде награден за неговиот успех, село Белановце да го избрише од колективната меморија.

Ангелов можеби повторно ќе побара да дојде во општина Липково за да се слика. И сигурен сум дека ќе најде добронамерни луѓе кои што ќе го примаат. Албанците се гостопримливи кон сите. Тие не сакаат да избришаат од колективната меморија ниту еден дел од нашата заедничка држава.

Но едно е сигурно, ниту еден Албанец нема да заборави тоа што господине Ангелов ги оставивте на цедило, сами, да се справаат со една природна катастрофа.

Ќе дојдат други времиња кога ќе се покаже дека во 2021 година, директорот на едно државно претријатие кој што зема плата и од даноците од локалното население во село Белановце не сакаше да слушне дека тие постојат. Историјата е сурова за тие што немаат совест.

Кумановски воз или бугарски воз за локалните избори

 Пишува: Хамди Нухију

Пред некој ден читавме за одлуката за прагот за малите иницијативи и политички партии за овие локални избори. Прочитавме за начинот како се третираат овие иницијативи од страна на власта и големите политички партии.

Имаше различни интерпретации во јавноста во врска со ова одлука која што според сите параметри не е во полза на малите политички партии. Иако се најавуваше да имаме отворени листи за оие локални избори, големите политички партии во опозиција и во власт маестрално ја поништија ова најава преку законските задоцнувања.

Големите политички партии наместо да ги отвораат листите за советници, тие понудија еден праг од 1 % за да ги елиминираат сите граѓански иницијативи и на ваков начин да не ја ставаат во опасност нивната сегашна позиција.

Од друга страна, големи се очекувањата на граѓаните од сите етнички заедници за сите граѓански иницијативи кои што во овие локални избори ако немаше да имавме ваков третман од големите политички партии, ќе беа одлучувачки во поголемиот дел од општините.

Граѓанската иницијатива во Тетово се гледаше многу позитивно од јавноста, и такви иницијативи се бара да се градат и во другите општини ширум земјата.

Но да се враќаме во реалноста, возот, феноменот бугарски воз кој што беше присутен во последните парламентарни избори во Куманово. Освен проблемите кои што се креираат за малите политички партии, и ова порта да се затвора за граѓаните, сега пред нас е реалноста на референдумско коалицирање на сите политички партии во власт, особено во општина Куманово.

Јавноста уште нема поим кој ќе биде главниот именител на позициската трка за првиот на градот Куманово. Во внатрепартиската трка имаме различни имиња, но во новинарската фела се зборува дека конечниот натпревувач ќе биде едно име надвор од внатрепартиската трка.

Од страна од опозицијата калкурират до последниот ден, и за да биде играта многу по нејасна, тие во последното време се занимаваат со Левицата.

Едно е јасно, тој што ќе го контролира кумановскиот воз, за наредните децении ќе биде главен политички играч во Република Северна Македонија.

Инаку, пругата од коридорот 8 кој што ја поврзува Бугарија со Република Албанија оди преку Куманово, или преку кумановскиот воз.

Начинот на кој се редени коцките ни дава да се сомневаме во тоа дека во Куманово пак феноменот бугарски воз ќе биде одлучувачки за локалните избори.

“ I can`t breathe”, викаше Џорџ Флојд во Америка. Во услови на бугарски воз, симболично во Куманово ќе имаме многу кои што нема да можат да дишаат.

Ideja e mini-shengenit për t`i dhënë dalje në det Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut

 Hamdi Nuhiju

Ideja e mini-shengenit ballkanik me Maqedoninë e Veriut, Serbinë dhe Shqipërinë brenda, pa Kosovën, Bosnjën dhe Hercegovinën dhe Malin e Zi, duket qartas se është ide fine e përpunuar me mjeshtëri nga ana e strukturave serbo-sllave për t`i dhënë dalje në det Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut. Vecmë është përmendur nga takimi në Durrës, se Maqedonia e Veriut si dhe Serbia kanë qasje në portin e Durrësit, duke përfituar në këtë mënyrë në kurrizin e Shqipërisë dhe shqiptarëve të mirat që ofron tregtia detare.

Jam i bindur se në qoftëse anët do të ishin të kundërta, dhe Shqipëria e shqiptarët të kërkonin dalje në det, një ide e këtillë e mini shengenit nuk do të realizohej asnjëherë. Mund që të niste luftë, por të dilte në pah një mini shengen i këtillë, nuk do të ndodhte.

Kjo është një hipotezë e cila bazohet në të kaluarën e shteteve dhe veprimeve të tyre gjatë historisë së përbashkët ballkanike.

Përderisa u mbajtën disa takime dhe ideja ka nisur që të marr formë dhe të realizohet, mendoj se lënia anash e Kosovës në këtë koncept është po aq e dëmshme sa edhe vet ideja. Interpretim i gabuar është mendimi se Kosova defaktorizohet nëse merr pjesë në një koncept të këtillë i cili është nisur nga një shtet i cili e ka humbur luftën me Kosovën, nuk e njeh pavarësinë e Kosovës si dhe është duke u armatosur deri në dhëmbë nga ana e Rusisë. Por hilja e cila është duke dal në sipërfaqe nga ana e Serbisë në lidhje me Kosovën në raport me idenë e mini-shengenit ballkanik është edhe izolimi total i Kosovës edhe nga Shqipëria. Përmes mekanizmave të cilat do të hyjnë në fuqi pas aktualizimit praktik të idesë së mini-shengenit, Shqipëria mund që ta izoloj Kosovën çdoherë ta kërkoje këtë gjë Serbia.

Menjëherë pas takimit në Shkup, të tre kryeministrave të idesë së mini shengenit ballkanik, kryeministri Edi Rama paralajmëroi mbledhjen midis dy qeverive shqiptare, të Kosovës dhe Shqipërisë. Mbledhje të këtilla ka pasur edhe në kohën kur Ramush Haradinaj ishte kryeministër dhe mbledhjet e tilla nuk kanë prodhuar asnjë dobi konkrete në dobi të shqiptarëve në dy anët e kufirit.

Diplomacia kosovare duhet që t`i kuptoje hilet të cilat po i bëhen nga dy anët, nga Serbia dhe Shqipëria si dhe të ndërtoje mekanizma mbrojtës për qytetarët e saj. Nëse ajo ka marr ftesë nga ana iniciatorëve të mini-shengenit ballkanik, edhe në kësi rrethana, dobia e pjesëmarrjes do të ishte më e madhe sesa dëmi. Kurthi i kurdisur Rama-Vucic do të zhbëhej, kjo është dobia e parë. Për politikën e jashtme të Kosovës nuk do të flisnin tekat e Edi Ramës, por vet kosovarët do të ishin pjesëmarrës aktiv në të gjitha vendimet të cilat do të merreshin për këtë pjesë të Ballkanit Perëndimor. Kosova do të dëshmonte pjekuri politike dhe diplomatike karshi faktorit ndërkombëtar, që edhe pse është e dalë nga lufta me një agresor si Serbia, ajo di të luaj lojëra të tilla të cilat do të ishin në interesin e kosovarëve, por edhe të tërë Ballkanit.

Përderisa për politikën e jashtme të Kosovës, ende flet Edi Rama, mendoj se edhe gjatë kohë, kosovarët do të ngelin të vetmit në Ballkan pa liberalizimin e vizave, e të mos flasim për anëtarësimin në NATO dhe në Bashkimin Evropian.

 

A po paralajmërohet vaksinimi i “dhunshëm” kundër sëmundjes Kovid 19?

 Hamdi Nuhiju

Disa ditë me radhë në medie po qarkullon informacioni i përhapur nga ministri i shëndetësisë të qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Venko Filipce, se personat të cilët nuk do të pranojnë të vaksinohen me vaksinat kundër Kovid 19 do të kufizohen thuajse në tërësi në jetën publike. Përveç kësaj, këto persona kërcënohen edhe për mostrajtim shëndetësor për sëmundjen e Kovid 19, por pa u specifikuar edhe për sëmundjet tjera?!

Është e habitshme kjo qasje e ministrit, Venko Filipce dhe kjo heshtje që ka kapluar njerëzit që jetojnë dhe veprojnë në këtë shtet. Ky narracion i ndërtuar në mënyrë mediatike dhe i nxitur politikisht nga ana e ministrit të shëndetësisë, po i frymëzon me material zërat konspiracionit kundër sëmundjes Kovid 19.

Titulli i këtij reflektimi në brendi e ka termin dhunë me thonjëza duke nënkuptuar vullnetin e lirë që kanë pasur deri më tani qytetarët për t`u paraqitur për vaksinim. Po ky proces siç duket nuk është i brendshëm dhe i vetëm i ministrit, Venko Filipce por ka ardhur me insistimin e qendrave ndërkombëtare të tilla të cilat për muaj me radhë udhëhoqën propagandë të zezë kundër vaksinës Astra Zeneca, si dhe nuk po pranojnë udhëtarët në Bashkimin Evropian që janë të vaksinuar me vaksinat kineze dhe ruse. Të mos flasim për të pavaksinuarit?!!!

Pse Bashkimi Evropian dhe Maqedonia e Veriut e përmendin vullnetin e lirë të njeriut në raport me vaksinën kundër Kovid 19, ndërsa marrin masa të tilla të cilat duket haptas se dhunshëm po duan t`ia imponojnë vaksinimin e popullatës?

Në rrethana të këtilla parashtrohet pyetja, dhuna a është mjet demokratik? Po thonë filozofët e ndryshëm, por duke e përmendur si mekanizëm për mbrojtjen e shtetit dhe ruajtjen e ekuilibrave dhe drejtësisë. Edhe Ibën Halduni e përmend atë si një mënyrë se si përmes saj do të kishte mundësi që t`i ikej anarkisë shoqërore dhe se si do të krijohej mirëqenia e përgjithshme! Por dhuna a është rruga e duhur për të disiplinuar masat në lidhje me vaksinimin kundër sëmundjes kovid 19? Nuk e besoj!

Sëmundja Kovid 19 ekziston, ashtu siç kanë ekzistuar sëmundje të ndryshme për të cilat ka nevojë trajtimi përmes kurave të ndryshme. Pandemia Kovid 19 ka gjunjëzuar botën si dhe sistemet shëndetësore dhe ekonomike të gjitha shteteve. Larg konspiracionit, kjo sëmundje ka shkaktuar dëme të mëdha ekonomike dhe shoqërore. Ka lëvizur rende politike dhe ekonomike si dhe ka vënë në pikëpyetje shumë mekanizma shëndetësor të cilat kanë ekzistuar deri në momentin e mos ekzistimit të kësaj sëmundjeje. Vaksinat funksionale kundër kësaj sëmundjeje janë zbuluar dhe po shikohet se kanë efekt pozitiv tek njerëzit. Modeli fillestar ndaj luftës së kësaj sëmundjeje ka qenë paraqitja vullnetare për vaksinim e cila ka dhënë efekte pozitive. Porse, tendencat dhe qasja e politikanëve të Maqedonisë së Veriut, të rajonit dhe botës, që vaksinimin nga një mjet shëndetësor ta shndërrojnë në mjet politikë dhe luftarak për disiplinimin e masave të njerëzve, janë tendenca të gabueshme.

“Në Evropë dhe në botë tashmë po vendosen kufizime, për qytetarët e pa vaksinuar. Për hyrjen në një hapësirë të mbyllur, për qasjen deri te shërbimet sportive ose tjera, kërkohet certifikata e vaksinimit. Vendet tashmë janë duke i paralajmëruar qytetarët e tyre që të vaksinohen me qëllim që të mos përballen me kufizime për funksionim normal. Apeloj deri te të gjithë qytetarët të cilët ende nuk janë vaksinuar, që këtë gjë ta bëjnë sa më shpejtë. Vaksinat janë të sigurta dhe efikase, vetëm vaksinimi masiv mund që t`i jap fund pandemisë botërore kovid”, deklaroi ministri i shëndetësisë, Venko Filipce si dhe paralajmëroi se kufizime të këtilla mund të ketë edhe në Maqedoninë e Veriut që nga vjeshta e vitit 2021.

Pasi që situata qenka e këtillë, se vaksinimi qenka mjet shëndetësor e jo politik dhe ushtarak, pse nuk e obliguat qysh në fillim këtë masë? Apo ndoshta ju politikanët keni nevojë për masa të njerëzve të cilët nuk do të ju përgjigjen dhunës tuaj dhe ju të përdorni edhe mekanizmat tjera shëndetësor për të qetësuar situata të caktuara shoqërore dhe për t`i dhënë mesazhin qytetarëve tjerë se ja çka ju gjen nëse nuk na bindeni?

Përndryshe nëse vaksinimin do ta përdornit vetëm si një proces për mbrojtjen e popullsisë nga një sëmundje, këtë gjë do ta kishit bërë obligative qysh në fillim, pa pasur nevojë për kalkulime të këtilla dhe krijimin e qëllimshëm të problemeve dhe pakënaqësive tek njerëzit.

Si ta krijosh një lajm mbrapsht?

 Hamdi Nuhiju

Metodologjia e punës së një gazetari lidhet direkt me krijimin e opinionit publik si dhe perceptimit të njerëzve në lidhje me jetën dhe gjithçka që ndodh në këtë botë. Nëse të gjithë njerëzit mendojnë se në këtë moment është ditë, ti si gazetar bënë të pamundurën për t`ia hedhur poshtë këtë mendim, ose për t`ia ndryshuar perceptimin një pjese prej tyre. Kjo gjë duhet të krijoje rezultate të tilla që një pjesë e opinionit në mesditë të jetë i hutuar dhe të thotë në veti: ore përnjëmend nuk qenka ditë. Ky është një version i definicionit të krijimit të një lajmi mbrapsht.

Versioni tjetër i krijimit të lajmit të mbrapsht ka të bëje me zhvendosjen e prioriteteve dhe kthimin e syve të opinionit në gjëra të pavlefshme. Me të vërtetë niveli i varfërisë në Maqedoninë e Veriut është në rritje e sipër deri në përmasa të papërballueshme për qytetarin, por kjo gjë nuk duhet të jetë në listën e prioriteteve. Listë e prioriteteve duhet të jetë agjenda e gjelbër, ideja se çka i tha Dema Kadrisë.

Dema i kish thënë Kadrisë në kryen e herës, në krye titull, në krye lajm, në lajmet e orës 19. Ky është fillimi i lajmeve! Mbarimi ka të bëje me përgjigjen e Kadrisë që ia dha Demës dhe shtjellimit të rrethanave dhe kushteve kur Kadrija iu përgjigj Demës në atë mënyrë.

Filloi dhe përfundoi viti, valixhet i bëre gati sepse viza e punës për në Gjermani t`u pranua, u nise për në Gjermani, u fute në punë në Mek Donalds me diplomën e masterit, e ke marr një banesë dy me dy ku po e paguan 600 euro qiranë, fillove nëpër biseda në kafe të lavdërohesh se sa të do shefi dhe ende nuk e ke kuptuar çka i tha Dema Kadrisë? Në rrjetet sociale e kërkon kuptimin e jetës dhe e shfryn dufin për këtë mister shekullor të jetës tënde.

Lajmi mbrapsht është lajm me porosi. Realisht grupet e interesit në krejt botën prodhojnë lajme të mbrapshta në bashkëpunim me gazetarët të cilët e marrin përsipër këtë detyrë.

Lajmi i mbrapshtë nuk është informim për situatën, gjendjen, rrethanën, por përzierje në agjendë të opinionit publik, krijim të një perceptimi i cili ndikon negativisht tek shumica e të rinjve.

E lexova një ditë një lajm me titull se “Filan fistek politikani i urren turqit”, ndërsa brendia e lajmit ishte një qëndrim i një politikani të caktuar shqiptarë në lidhje me një ngjarje historike midis shqiptarëve dhe Perandorisë Osmane. Titulli i lajmit ishte perceptim i mbrapshtë i gazetarit për politikanin dhe situatën e caktuar. A me të vërtetë ky politikan i urren turqit, apo ndoshta gazetari po dëshiron që ky politikan t`i urreje turqit?

Lajmi i mbrapsht qëndron në këmbë të veta edhe fal vesveseve të njerëzve për të parë perceptime të cilat nuk janë të zakonshme. Informimi si proces ndonjëherë edhe i lodh, prandaj edhe njerëzit duan që ta ndryshojnë rrjedhën e përditshmërisë dhe të dëgjojnë lajme dhe informata të llojeve të ndryshme. Njerëzit janë të tillë, kanë ego, janë me vesvese.

Një shembull konkret e pasqyron shumë bukur këtë që po e shkruaj: para një kohe patëm një konflikt në Palestinë midis izraelitëve dhe palestinezëve,si dhe në arenën ndërkombëtare lexuam lajme të ndryshme për përfshirjen e Turqisë në aspektin diplomatik. Kjo është pjesa e parë e medaljes.

Pjesa e dytë ka të bëje me dëshirën e rrejshme të njerëzve: në rrjetet sociale njerëz me fakultet e drejtime të caktuara shpërndanin fotografi të montuara ku shihej ushtria turke në Xhaminë Aksa. Ky është perceptim i mbrapshtë! Kjo është lojë e kënaqjes së egos, e jo e zgjidhjes së problemeve.

Si ta lexosh një lajm mbrapsht?

 

Hamdi Nuhiju

Rregulli kryesor i leximit mbrapsht të një lajmi është që ta lexosh si të konvenon ty, jo si është në realitet. Fillo me keqkuptime, nxiti keqkuptimet, futu në paragjykime. Rruga më e lehtë për ta arritur këtë gjë është ta lexosh vetëm titullin e një lajmi. A e di pse? Sepse gazetari në anën tjetër të monitorit e di saktë qëllimin tënd në lidhje me lajmin që ai e prodhon. Prandaj edhe e bënë të pamundurën që qysh në titull të lajmit ti ta marrësh vetëm atë që të konvenon.

Lexo me nënkuptime! Zhvendosi argumentet e lajmit, përzieji paragrafët. Krijo një lëmsh të tillë që vetëm ajo që ty të konvenon të qëndroje në spikame.

A u shpallë aksidentalisht i vdekur aktori  madh Mirush Kabashi? Nga gazetari? Nga mediumi? Nga leximi mbrapsht i lajmit? Apo nga të gjithë bashkë? Nëse lajmin do ta lexonim drejt, Mirush Kabashi do të ishte gjallë edhe në ditën e shpalljes së vdekjes së tij. Por ti e keqkuptove. U kënaqe duke e keqkuptuar, e lexove mbrapsht.

A u shpallë aksidentalisht i vdekur dijetari i madh Jusuf Kardavi? Tash i ka afër 100 vjet, edhe është i fort si një mal. Por nëse do ta shohësh të vdekur Jusuf Kardavin dhe qëllimi yt është sensacioni, ti në momentet kur ai është në spital, në gjendje kritike me shëndetin, para kohe do ta shpallësh të vdekur. Si lexues, kur e sheh titullin dhe brendinë e lajmit e lexon mbrapshtë, e kupton se shpirti dhe mendja jote e dëshiron të vdekur Jusuf Kardavin. E krijon fantazinë, narracionin dhe me vrap shtyp butonat e androidit ose iphone dhe çurravitesh në rrjetet sociale. E kam dashur fort Mirush Kabashin! Po, me pas dashur fort nuk e kishe shpallur të vdekur.

Pësoi aksident trafiku deputeti i Vetëvendosjes, Mefail Bajcinovci. Dhe fillojnë nënkuptimet, pyetjet, keqkuptimet, zhvendosjet e argumenteve. Thanë se ishte fat në fatkeqësi se ka pasur veturën të tillë si e ka pasur, se ka mundur që ta pësoje me jetë. Pas këtij lajmi dëgjuam pyetjet e këtij lloji: kush dëshiroi që ta likuidoje këtë deputet në këtë mënyrë? Mirëpo lajmi ishte ndryshe. Deputeti pësoi aksident, nuk u lëndua, pati vetëm dëme materiale. Kaq. Prapë aktiviteti i tij politik ka vazhduar edhe pas atij aksidenti si dhe me siguri se një grupi të caktuar të interesit nuk i pëlqejnë përsëri mendimet dhe idetë e tij.

Hoxha Jakup Asipi para disa viteve vdiq në një aksident trafiku. Leximi i lajmit mbrapshtë: i kanë bërë dredhi në makinë dhe në këtë mënyrë kanë shkaktuar aksidentin që ka pasur si rezultat vdekjen e tij.

Leximi i lajmit mbrapshtë kërkon një mendje djallëzore! Mendja djallëzore nuk duhet të jetë e pa ushtruar dhe zhvilluar. Nëse mendja kthehet në binaret e duhura, nuk do të shpallej i vdekur asnjë njeri që është i gjallë.

Porse mendja e djallëzuar në rrolin e avokatit duhet të ekzistoje tek grupet e gazetarëve, profesionistëve medial, punonjësve në departamentet marrëdhënie me publikun, përpiluesve të strategjive politike.

Një mendje e padjallëzuar është e filtruar dhe e çliruar nga skenarët. Nuk ngacmon dhe nuk krijon skenarë paraprake. Është mendje e pastër si loti!

Ti që e lexove këtë tekst, mos e lexo shkrimin mbrapsht! Krijo ekuilibrin midis interesit të përgjithshëm, atij personal dhe në fund vendos, do ta shpallim të vdekur autorin e këtij teksti, apo këtë gjë do t`ia lëmë në dorë CAKTIMIT.

 

 

Përse martohet gruaja, përgjigjet Koeljo

 Hamdi Nuhiju

“Zahiri” është njëra prej veprave më të bukura që kam lexuar nga Pauelo Koeljo. E di se një pjesë e juaj nuk pajtohet me mua. Dikush pëlqen “Dorëshkrimet nga Akra”, tjetri ‘Alefin’, tjetri “11 minuta”, tjetri ‘Veronika vendosi të vdes’, tjetri ‘Alkimisti’, tjetri ‘Spiunja’, tjetri ‘ Ditari i një magjistari’, e kështu me radhë. Apo ndoshta nuk keni lexuar asnjërin?

Dikush njëherë më pyeti, pse romanet e Koeljos dhe librat tjera nga letërsia po edhe të drejtimeve tjera i blen në gjuhën maqedonase? Iu përgjigja: për shkak të çmimit. Po, është e vërtetë! Kush ia mundëson studentit leximin e romaneve dhe librave të ndryshme interesante me çmime të tilla që sillen prej 3 euro deri në 6 euro maksimum? Për shembull, Haruki Murakami në gjuhën shqipe blihet me një çmim prej afër 10 euro më e lira, ndërsa në gjuhën maqedonase 3 euro më e lira.

Për atë që në këtë moment është duke u matur për të më drejtuar disa sharje kreative kam një pyetje: Ku dallon Pauelo Koeljo në gjuhën shqipe nga ai në gjuhën maqedonase? Është i njëjti. Me nuanca dallim në mjeshtëritë e përkthimit. Të lexosh në shqip, në anglisht dhe në maqedonisht ndoshta edhe mund të pasurohesh më shumë. Por buxhetin kur e ke të kufizuar, midis tre versioneve është më mirë ta blesh më të lirin sesa të dorëzohesh. Tashmë hapa një dritare për të cilën duhet diskutuar sinqerisht të gjitha institucionet shqiptare: sa bëjnë ata për ta ofruar librin tek lexuesi me çmime të arritshme për buxhetin e një studenti? Deri më sot nuk kam parë se është bërë diçka në këtë drejtim.

Por të kthehemi te Koeljo, konkretisht te “Zahiri”, më konkretisht te çështja “Përse martohet gruaja?”

-Për seksin? Jo, përgjigjet Koeljo në romanin e tij “Zahiri”. Nuk e ka frikë si opsion, nuk e paragjykon seksin e as procesin e riprodhimit dhe arritjes së kënaqësisë.

-Për ushqimin. Konkretisht për procesin e ushqimit. Më konkretisht për procesin e konsumimit të ushqimit. Më konkretisht për procesin e konsumimit të ushqimit nga burri, përgjigjet Koeljo dhe duket sikur është në vijë të vrazhdë dhe të kundërt me idetë e feminizmit.

Feminizmi dhe Koeljo nuk janë të ndarë nga njëri-tjetri, ata janë një trup. Tentimi për ndarje është i qëllimshëm, mesazhi i romanit të tij nuk është ky.

Keni parë dhe dëgjuar shpesh për kënaqësinë e gruas në përgatitjen e ushqimit. Këtë gjë mund ta shohim dhe përjetojmë zakonisht gjatë festave të ndryshme. Sa i kushtojnë rëndësi gratë procesit të përgatitjes se bakllavasë? Po të kishte ngelur në duart e burrave ky ritual, jam i bindur se të gjitha festat do të na kalonin të zbehta, pa bakllava brenda.

Shumë gra e përmendin nën zë dhe me zë faktin “Ti jeton nga duart e mia”. Gruaja kënaqet kur e sheh burrin duke u ushqyer. Ajo frikësohet nga ideja e mospasjes ose varfërisë, sqaron Koeljo.

“Zahiri” është një vepër monumentale, i rëndësishëm si mëlmesa që gruaja ia hedh gjellëve më të mira.

 

Mos ngacmo o mut

 

Hamdi Nuhiju

Slogani “Mos ngacmo o mut” është slogani më ngacmues dhe kreativ që nxjerr në shesh të bërat e të pathënat e një pjese dërmuese të meshkujve që gjithmonë nëpër labirinte kërkojnë botën e ngacmimit. Këtë slogan patëm rastin ta shohim në protestën e feministëve në Mitrovicë. Ndërsa këtë realitet, ngacmim, nuk e shohim vetëm në Mitrovicën tonë të ndarë e të përvuajtur, por edhe në Kumanovën heroike, në shkolla të mesme e fillore si dhe në çdo cep të shqiptarisë. Më thoni një moment shkollor në të cilin nuk jeni përball me një problem të këtillë? Mjafton ta lexojmë kronikën e zezë të çdo vendi në Ballkan dhe do ta kuptojmë këtë realitet.

Kjo gjetje kreative e feministëve të Mitrovicës kategorinë e këtillë të meshkujve, por edhe femrave, pasi që edhe nga femrat ka ngacmues, e bën që të struken prapa tastierës, të skuqen, të zgërdhihen, ndoshta edhe të shajnë e ofendojnë. Ajo që më ra në sy në protestën e feministëve të Mitrovicës ishte pjesëmarrja e politikanëve dhe politikaneve si dhe rrëfimet e panumërta për ngacmime seksuale në politikë.

Si shoqëri duhet ta themi hapur dhe pa doreza këtë problem i cili është në rritje e sipër. Kemi dëgjuar dhe dimë për profesor dhe arsimtar shqiptar ngacmues seksual. Edhe pse një gjë e këtillë është e njohur dhe e ditur thuajse nga të gjithë, ata profesor dhe arsimtar përsëri vazhdojnë të japin mësim si dhe t`i “edukojnë” gjeneratat e ardhshme duke kërkuar momentin e përshtatshëm toksik për të vazhduar me ngacmimet e tyre seksuale.

Vlimi i këtillë seksual dhe pandëshkueshmëria e këtij vlimi seksual nëpër shkolla dhe institucione publike, i bënë shoqëritë tona të varura nga vullneti i më të fortit si dhe i le derën hapur devijimeve të cilat kanë pasoja të mëdha për të ardhmen.

Në medie lexuam edhe për ngacmime seksuale nga një fallxhor që është paraqitur si hoxhë. Po në rrethet e brendshme, dimë plot raste të cilat nuk denoncohen e që kanë të bëjnë me këtë problematik.

Duhet hapur të denoncohen të gjithë, të mos kihet mëshirë për ngacmuesit seksual qofshin në institucionet shkollore, politike ose fetare. Në këtë pikë asnjë institucion nuk është imun!

Nëse flet hapur dhe denoncon rastet e këtilla, nuk nënkupton shtimin e pasigurisë në shoqëri, porse i mundëson organeve të rendit dhe hetuesisë për të kryer detyrat e tyre. Edhe nëse nuk beson në organet e rendit dhe hetuesisë, së paku prindërit i përgatit me informacione dhe zgjon tek to sistemin mbrojtës familjar.

‘Mos ngacmo o mut’, sepse edhe ti në familjen tënde ke gjininë më të bukur të cilën nuk dëshiron që askush ta ngacmojë. Mos provoko gjëra për të cilat nuk ke dëshirë të provokohesh dhe mos privo njerëzit nga e drejta për të qenë të lirë në ambientet publike, pa pasur nevojë për frikë. Paramendoji momentet kur ti në kohën kur ishe i fuqishëm nuk ke lënë vajzë ose grua rrugës pa ngacmuar dhe në momente të caktuara e kupton se vajza e gruaja jote ngacmohet nga të tjerët?

Përveç ngritjes së zërit dhe vetëdijes përmes protestave të këtilla të cilat në mënyrë të plotë kanë përkrahjen time, ne si shoqëri kemi nevojë që në shkollat tona t`i fusim dy lëndë edukative e që i mësojnë të rinjtë dhe të rejat të janë të kujdesshëm.

Është bërë e domosdoshme futja e lëndës së edukatës fetare, por edhe edukatës seksuale në të gjitha shkollat tona. Nuk mund që të frenojmë këtë fenomen pa marr masat e duhura institucionale.

 

Ora policore a po na fut në zonën e rehatisë?

 Hamdi Nuhiju

Po bëhen gati dy vite prej kur trupi, shpirti dhe mendja jonë si njerëz është mësuar me regjimin e orës policore. T`i vendosësh në një periudhë kaq të gjatë kohore një shoqërie orë policore është një normë autoritatiste e cila ia heq qenien e guximit dhe gjallërisë njeriut, ndërsa e lejon Tjetrin të përdor dhe keqpërdorë parimet e demokracisë edhe mbi privatësinë.

Në të kaluarën, por edhe në të ardhmen do të vleje e njëjta,  ka qenë dhe është e qartë se dyzet ditë ose net janë të mjaftueshme për një shoqëri që të fitoje disiplinën e nevojshme, po aq kohë është e mjaftueshme për t`i thënë një sëmundje lamtumirë. Është e çuditshme se si arsyetohej ora policore në fillet e saj të paraqitjes së pandemisë Kovid 19, dhe se si sot vazhdohet me të njëjtat arsyetime, sikur të mos ekzistonin vaksinat dhe sikur i tërë faji të ishte te ky armik i padukshëm që po merr jetën e miliona njerëzve.

Është e habitshme të ekzistoj dhe të zgjat ora policore në kohën kur ekzistojnë lloje të ndryshme të vaksinave. Sikur autoritetet e shteteve duan t`i përdorin këto norma autoritatiste për të krijuar një sistem ose rend të ri. Ora policore u shndërrua në mjet lufte, jo ndaj të tjerëve, por ndaj shoqërive tona me qëllim realizimin e agjendave dhe qëllimeve të caktuara.

Njeriu duhet ta pyes veten se sa është e rrezikshme jeta në kushte të një ore policore? Përveç bezdisë dhe mungesës së lëvizjes që mund të krijonte ç’rregullime psikologjike, tendenca ose rreziku për t`u futur në zonën e rehatisë është tejet i lartë. Kur je i mbyllur dhe të tjerët janë të mbyllur, gjithçka varet nga pres konferenca e bezdisshme e ministrave të shëndetësisë, ti harron sensin e garës dhe vlerave që duhet t`i krijosh si individ po edhe si shoqëri.

Zona e rehatisë ose zona e vdekjes, është zona ku njeriu kënaqet me statusin aktual, duke mos bërë as tentimin minimal për të ecur një hap para. Kjo zonë është logjikë e të varfrit që është mësuar të pres ndihma nga të tjerët, ndërsa akuzon të gjithë të tjerët për statusin e tij dhe nuk bën asnjë hap për t`u pavarësuar.

Zona e rehatisë ushqehet nga ora policore njëjtë siç ushqehen të gjitha sferat e obezitetit duke e shndërruar njeriun më aktiv në pasiv.

Pejgamberi Muhamed alejhi selam na ka urdhëruar duke thënë: “ Muslimani nuk guxon që t`i ketë dy ditë të njëjta”. Ndërsa shoqërisë tonë i ka ngelur ora në vitin 2019. Ne kemi dy vite të njëjta, pa ndryshuar asgjë nga jeta jonë. Ne kemi dy vite që jemi futur në zonën e vdekjes me fajin e autoriteteve që duan të na fusin në zonën e vdekjes.

Pse autoritetet shtetërore duan një shoqëri të vënë në gjumin e zonës së rehatisë? Sepse më lehtë mund që të kontrollohen, të përçahen dhe të sundohen.

Zona e rehatisë nuk prodhon revolucione intelektuale e shoqërore as në aspektin kombëtar, po as në aspektin fetar. Zona e rehatisë i mbyllë individët dhe shoqëritë !

Ajo që ne duhet të ndërgjegjësohemi është që përmes frikës së futjes në zonën e rehatisë, ta shfrytëzojmë kohën në maksimum në përgatitje profesionale dhe personale që një ditë kur Tjetri të mos e përdorë orën policore si mjet luftarak, të jemi të gatshëm për tregun e punës.

Nuk ka asnjë dyshim se njeriu që punon dhe që nuk rri në zonën e rehatisë është njeri i gjallë.